Microsoft Word s?may?kitab?sas doc

Partiyasının namizədi Prio Sokarrasa qələbə qazandı. O, 1952-
ci ilə qədər Kubanın prezidenti oldu. Ölkədə sağa doğru dönüş 
baş verdi. Demokpatik azadlıqlar ləğv edildi, kommunistlərin
kütləvi həbsi başlandı. ABŞ-a uyğun siyasət yerdildi. Ölkədə 
fəhlə tətilləri və kəndli hərəkatı gücləndi. Bundan qorxuya 
düşən ABŞ-ın hakim dairələri demokratik dairələrin 
hakimiyyətə gəlməsinin qarşısını almaq üçün 1952-ci il martın 
10-da çevriliş etdilər və öz tərəfdarları general Batistanı 

---

261
hakimiyyətə gətirdilər. O, 1952-ci il aprelin 4-də «Konstitusiya 
statusu» adlı sənəd imzaladı ki, bunun əsasında 1940-cı il 
konstitusiyası təxirə salındı, zəhmətkeşlərin hüquqlarını 
məhdudlaşdırmaq siyasəti yeridildi. Parlament idarə üsuluna 
son qoyuldu. Batista əslində diktator oldu. 
Xarici siyasətdə Kuba ABŞ-a tabe oldu. Latın 
Amerikasının irticaçı rejimlərini müdafiə etdi. 1952-ci il 
aprelin 3-də SSRİ ilə diplomatik əlaqələri kəsdi. 
Bu dövrdə əhalinin həyat səviyyəsi aşağı düşdü. İşsizlərin 
sayı 650 min idi. 1952-1954-cü illərdə əmək haqqı 14,5% az 
oldu. Kubanın ABŞ tərəfindən istismarı gücləndi. 1954-cü ildə 
ABŞ-ın Kubaya kapital qoyuluşu 1 mlrd. dollar idi. Bütün bu 
hallar isə ölkədə antiimperialist, antifeodal inqilab üçün şəraiti 
yetişdirdi. 
Bu diktaturaya qarşı ilk çıxış edənlərdən biri 1926-cı ildə 
anadan olmuş, iri torpaq sahibinin oğlu, Havana Universitetinin 
hüquq fakültəsini bitirmiş Fidel Kastro Rus oldu. 1956-cı il 
iyulun 26-da gənclərdən ibarət təxminən 100 nəfərlik qrup 
Santyaqo-de Kuba şəhərindəki kazarmalara hücum edib silah 
ələ keçirmək istəsə də, bu cəhd uğursuz oldu. Onların bir çoxu 
öldürüldü, qalanlar isə hərbi tribunala verildi. Bu hadisə «26 
iyul hərəkatı» kimi tarixə daxil oldu və diktaturaya qarşı 
mübarizənin başlanğıcı oldu. İki ildən sonra Kastro və onun 
yoldaşları xalqın tələbi ilə həbsdən azad edildilər. Onlar 
Meksikaya gedib orada «26 iyul hərəkatı» adlı inqilabi-
demokratik təşkilat yaratdılar. Ölkədə isə «İnqilabi Direktorat» 
tələbə təşkilatı fəaliyyət göstərirdi. 
1956-cı il dekabrın 2-də «Qranma» motorlu yaxtasında 
ağır dəniz keçidindən sonra F.Kastronun 82 nəfərdən ibarət 
dəstəsi Kuba sahilinə çıxdı. Dəstədə Fidelin qardaşı Raul, 
Kamilo Syenfusqos, Argentina inqilabçısı Ernesto (Ce) Qevera 
və b. vardı. Batista əsgərləri ilə döyüşdə onlardan ancaq 22 
nəfəri sağ qaldı və üsyançı ordunun dəstəyi oldular. «İnqilabi 
Direktorat»dan olan bir qrup gənc 1957-ci il martın 13-də 

---

262
Havanada Prezident Sarayına hücum etdi, lakin hamısı həlak 
oldu. 
Diktatura ilə mübarizəyə xalq kütlələrinin geniş 
təbəqələri – tələbələr, xırda burjuaziya, şəhər və kənd 
təsərrüfatı fəhlələri qoşuldular. Batistanın burjua-demokratik 
azadlıqları ləğv etməsindən narazı qalan burjuaziyanın bir 
hissəsi də bu hərəkata maddi yardım göstərirdi. 1958-ci ilin 
iyulunda Fidel Kastro «26 iyul hərəkatı» adından diktaturaya 
müxalif olan bütün partiya və təşkilatların iştirakı ilə Mülki 
İnqilabi Cəbhənin yarandığını elan edən «Syerra 
Bəyannaməsi»ni imzaladı. 
Üsyançılar tezliklə hər yerdə hücuma keçdilər. 1959-cu il 
yanvarın 1-də Batista ölkədən qaçdı, sonrakı gün isə üsyançı 
ordunun hissələri Syenfusqos və Qiveranın komandanlığı 
altında Havanaya daxil oldular. Paytaxtda Müvəqqəti hökumət 
təşkil edildi. Müvəqqəti hökumət Batista vaxtında seçilmiş 
konqresi buraxdı, bir çox məmurları məhkəməyə verdi, köhnə 
cəza aparatını ləğv etdi, demokratik azadlıqları bərpa etdi, 
əmək haqqını artırdı. 1959-cu ilin fevralında F.Kastro baş 
komandan vəzifəsini özündə saxlamaqla hökumət başçısı oldu. 
1959-cu ilin mayında verilən aqrar islahat haqqında 
qanuna əsasən latifundiyaçılıq sistemi əvəzi ödənilmədən 
dövlət mülkiyyətinə və kooperativlərə çevrilirdi ki, bu da bir 
çox dövlət xadimlərinin etirazına, nəticədə isə vəzifələrindən 
götürülmələrinə səbəb oldu. Onların yerini «26 iyul hərə-
katı»nın rəhbərləri tutdular.
Bu dövrdə ABŞ ilə münasibətlər kəskinləşdi. ABŞ 
amerikan şirkətlərinin əllərindən alınmış torpaqları üçün 
kompensasiya verilməsini tələb edirdi. ABŞ Kubaya ixracını 
azaldanda bu münaqişə daha da dərinləşdi. ABŞ Kubaya neft 
göndərməkdən və kredit verməkdən imtina etdi. Buna cavab 
olaraq Kuba hökuməti SSRİ-dən alınmış nefti emal etməkdən 
imtina edən ABŞ şirkətlərini, sonra isə ABŞ və onun 
vətəndaşlarının bütün mülkiyyətini milliləşdirdi. 1960-cı ilin 

---

263
yanvarında ABŞ Kuba ilə diplomatik münasibətləri kəsdi. 
Artıq Kubada dövlət sənaye istehsalının 90%-nə nəzarət 
edirdi, becərilən torpaqların 40%-dən çoxu dövlət mülklərinə 
və kooperativlərə məxsus idi. Ona görə də Kuba rəhbərliyi elan 
etdi ki, inqilab yeni mərhələsinə – sosialist mərhələsinə daxil 
olmuşdur. Lakin sosializm quruculuğuna keçid mürəkkəb 
daxili və xarici şəraitdə həyata keçirilirdi. Ölkənin daxilində 
yeni hakimiyyətin düşmənlərinin silahlı dəstələri fəaliyyət 
göstərirdi. ABŞ-ın təzyiqi altında ADT Latın Amerikası 
ölkələrinin Kuba ilə münasibətlərini kəsməsi haqqında qərar 
qəbul etdi. Prezident Kennedi Kuba ilə ticarət üzərinə embarqo 
qoydu. Yeni hücum təhlükəsindən ehtiyat edən Kuba rəhbərliyi 
kömək üçün Sovet İttifaqına müraciət etdi. SSRİ gizli şəraitdə 
Kubaya orta mənzilli raketlər və hərbi xidmətçilər göndərdi. 
Buna cavab olaraq ABŞ 1962-ci il oktyabrın 22-də özünün 
hərbi qüvvələrini döyüş vəziyyətinə gətirərək Kubanın 
tamamilə blokadada olduğunu elan etdi. Nüvə müharibələri 
təhlükəsi əmələ gəldi. Karib böhranı danışıqlar yolu ilə nizama 
salındı. ABŞ bildirdi ki, Kubaya hücum etməyəcəkdir, SSRİ 
isə öz raketlərini onun ərazisindən çıxartdı. 
Kuba SSRİ və ona müttəfiq olan dövlətlərlə iqtisadi və 
siyasi əlaqələr yaratdı. SSRİ Kuba iqtisadiyyatının inkişafına
kömək göstərdi, şəkərin alıcısı oldu. SSRİ Kubadan şəkəri 
dünya qiymətlərindən baha alırdı. 
Sosializm quruculuğunda siyasi rəhbərliyi həyata keçirən 
«26 iyul hərəkatı», «İqilabi direktorat» və Xalq Sosialist