Microsoft Word texnik tizimlarni boshqarish fanidan
Rahbarlik qilishning samarali usulini tanlash
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
2. Rahbarlik qilishning samarali usulini tanlash.
Harakat va xodisalarni rejalashtirish bosqichlarida transport yoki texnika xizmatlari ko’rsatish korxonaliriga mirishkorlik bilan xo’jalikka rahbarlik qilish usullarini tanlash katta ahamiyat kasb etadi. Zamonaviy korxonaning menejmenti (rahbari) rejalashtirishning ma’lum bosqichida ishlab chiqarishning kerakli samaradorligiga erishish uchun boshqaruv apparatlari yordamida boshqarishni murakkab jarayonlarini amalga oshiradi. Boshqarish jarayonida menejment ulkan Mehnat, moddiy-xom ashyoviy va moliyaviy mablaglarga bosh bo’ladi. Bunda u kiyinchiliklardan biri-iqtisodiy xodisalarning ko’p omilligidir. Misol uchun, prof. V. M. Mandritsaning takidlashicha, ishlab chiqarishning rentabelligiga bir vaqtning o’zida 362 ta omil ta’sir qiladi, tashish tannarxiga esa-186 ta. SHu omillar orasidan 5- 7ta asosiysini ajratib olish uchun, menejment iqtisodiy-statistik, iqtisodiy-matematik usullar, hisoblash texnikasi va EXM sohalarida ma’lum bilimga ega bo’lishi kerak. Har qanday yechimni ishlab chiqish va uni qo’llash uchun korxona va uning bo’linma rahbarlari, ba’zi masalalarni, savollarni yechish uchun hamda Bularni xo’jalik-ishlab chiqarish faoliyatiga qo’llash uchun, o’z vaqtida va aniq ular faoliyatidagi natijalarning majmuini tahil qilish maxoratiga ega bo’lishlari lozim. Buning uchun 52 menejment butun korxona rejasiga (davlat buyurtmasiga) asoslanib, har bir bo’linmalarga rejali topshiriqlar berish uchun rejaning nazorat va uslubiy ilmiy ishlanmasi va dalillanishi bilan ishlay bilmog’i kerak (19-chizma). 19-chizma Javob qaytishli boshqarish. Har qanday iqtisodiy yoki xo’jalik masalalari bir necha usullar bilan yechilishi mumkin, lekin menejment o’z hodimlarining shu masalalarini yechish yo’llari to’g’risidagi fikirlarini bilish va umumiy manfaatga asoslanib yechim qabul qilishi kerak. Bunda u istalgan samaradorlikka erishishi uchun bir butunni bo’laklarga bo’lishi yoki bo’laklarni bir butunga yiriklashtirishi kerak hamda o’zining istiqbolini ko’ra bilishi va masalaning yechilishi natijasini u o’zining hodimlariga yetkazishi lozim. Bekorga aytishmaydi, birinchi rahbar nimaga erishsa, hammasi yaxshilikka, hamma bo’lim va bo’linmalarning rahbarlari (menejerlar) teppa teng bo’lib olishadi, yomon Oqibat uchun esa fakat menejment yakka o’zi aybdor bo’ladi. Ma’lumki korxona ishini tahil qilishda ko’rsatkichlarni solishtirish, zanjirli o’rin almashtirish usullari, indeks usuli va boshqalar keng qo’llaniladi. Bu usullar tahil qilinayotgan ko’rsatkichga omillarning ta’sir qilishini aniqlash imkonini bermaydi, chunki ular stoxostik extimolligiga ega. Misol uchun avtomobillarni yirik avtokorxonalarga yigish avtomobillardan foydalanish samaradorligini oshiradi. Ammo yuqorida keltirilgan usullar bilan miqdoriy ta’sirini aniqlash mumkin emas, chunki ta’sir etish o’zining xususiyati bo’yicha extimollik omiliga kiradi. (transport xizmatiga baho 53 belgilash-tarif). Xo’jalikni boshqarishda samarali usullardan biri bo’lib-ko’p omilli korrelyatsion-regression usulni qo’llash tavsiya etiladi. CHunki u eng muhim xodisalar (Yi) funktsiyasiga ta’sir kiluvchi, ko’p sonli muhim omillar (Xi) orasidan, berilgan vaqt oraligida kurilayotgan funktsiyani oshishi yoki kamayishiga sabab bo’layotgan; -foyda, rentabellik, daromadlar, tashish tannarxi va boshqalar asosiy omillarni ajratib olishga yordam beradi. Bu ko’rsatkichlarning har biri yordamida iqtisodiy funktsiya (Yi) texnik iqtisodiy, foydalanishli, sifatli, ijtimoiy, tashkiliy omillar (Xi) orqali aniqlanishi mumkin. Har bir tahilning turi va bosqichi o’zining mustakil usullarini ishlab chiqishi mumkin. Tashish xajmi, daromad, yuk aylanmasi va shunga o’xshashlarni aniqlovchi o’z formulalari bor. Ko’rsatkichlar qiymatini aniqlab, korxona daromadiga ta’sir qilayotgan asosiy omillarni aniqlash mumkin. Hisoblar EXM da dasturiga binoan yechiladi. Koeffitsentlarning juft korrelyatsiyasining tahili hisoblashning mantikiy bosqichi bo’lib hisoblanadi. SHular bo’yicha omillar, juft korrelyatsiyalarning koeffitsentlarining qiymati aniqlanadi.(rijk0,75-0,99).Bu izlanayotgan hodisa mulьtikolleniarnostning ta’sirini yo’qotish uchun zarurdir. Matematik qonunlar 0,75-0,99 dan yuqori bo’lgan ikki omildan birini chiqarishni talab qiladi. Tahil qilishdan tashkari, ushbu ko’p omilli andozani shu andozaga kirgan bosh omillarni bashorat qilish uchun ishlatish mumkin. |