Microsoft Word Umumiy soliqlar va soliqqa tortish rtf rtf

3.4. Aksiz solig‘i 
 
O‘zbekistonda aksiz solig‘i 1992 
yilda qo‘shilgan qiymat solig‘i bilan 
birgalikda oborot solig‘i va sotuvga 
solinadigan soliq o‘rniga joriy qilingan. 
Uning qo‘shilgan qiymat solig‘idan farqli tomoni shundaki, u ayrim 
tovarlar va mahsulotlarni chegaralab olgan va u bajarilgan ish, 
ko‘rsatilgan xizmatlarga nisbatan qo‘llanilmaydi. Aksiz solig‘i 
individual xarakterga ega bo‘lib, faqat aksiz solig‘iga tortiladigan 
tovarlarga nisbatan qo‘llaniladi.
Aksiz solig‘i qo‘shilgan qiymat solig‘iga tortiladigan bazada va 
narxda hisobga olinadigan yuklab jo‘natilgan tovarlar qiymatining bir 
qismini egri soliq sifatida byudjetga undirish shakli hisoblanadi.
Ma’lumki, aksiz solig‘i davlat byudjeti daromadlarini 
shakllantirishda salmoqli o‘rin egallaydi, jumladan, davlat byudjetining 
soliqli daromadlari tarkibida uning salmog‘i 2004 yilda 28.7 foizni, 
2008 yilda 16.5 foizni, 2012 yilda 15.1 foizni tashkil etgan bo‘lsa, 2017 
yil ko‘rsatkichlarida esa 15,5 foizni tashkil etmoqda (3.4.1-diagramma). 
Aksiz solig‘ini davlat byudjeti daromadlari tarkibidagi ulushining 
pasayish tendensiyaga ega ekanligi shu bilan izohlanadiki, O‘zbekiston 
Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2002-yil 13 noyabrdagi 390-son 
«Bozorni iste’mol tovarlari bilan to‘ldirishni rag‘batlantirish hamda 
ishlab chiqaruvchilar va savdo tashkilotlarini o‘zaro munosabatlarini 
takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi qaroriga asosan 
«O‘zDEUAvto» YoAJi (hozirgi «Jeneral Motors O‘zbekiston» YoAJi) 
ishlab chiqarayotgan avtomobillari (Lasetti, Neksiya, Damas, Matiz), 
billurdan qilingan mahsulotlar, mebel, video va audioapparatura hamda 
kumushdan yasalgan pichoq va sanchqilarga hisoblangan aksiz soliqlari 
ishlab chiqarishni rivojlantirish, iste’mol tovarlarining assortimentini 
ko‘paytirish va raqobatbardosh tovarlar ishlab chiqarish uchun