Microsoft Word usmon mushafi ziyouz com doc
Yüklə 175,19 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
www.ziyouz.com kutubxonasi
22 haq» (Haqiqatni zohir qilish) jurnalining 1918 yil 18 yanvar sonida bosilgan maqolada Mushafning avvalgi makoni Samarqand shahri ekanligi ta’kidlanib, u o‘z o‘rniga qaytarilsa yaxshi bo‘lar edi, degan fikr olg‘a suriladi. «Mushaf uchun toshdan yasalgan maxsus lavh hanuzgacha o‘z o‘rnida bo‘sh turmoqda»— deyiladi. Mashhur olim Muso Jorulloh o‘zining Petrogradda chiqadigan gazetasida shunday yozadi: “Xo‘ja Ahror masjididan ba’zi muftiylarning xiyonati oqibatida olib ketilgan Usmon Mushafi oxir-oqibat yana musulmonlar qo‘liga qaytib keldi. Agar Samarqandda qolganda murid-muxlis ziyoratchilar yoki ajnabiy sayyohlar tomonidan olib ketilib, bugunga kelib bir varag‘i ham qolmagan bo‘lur edi. Mushaf avvalda Xo‘ja Ahror masjidining vaqfi bo‘lganligi uchun Turkiston musulmonlarining talabi to‘g‘ridir. (Ushbu talab to‘g‘risida keyinroq so‘z yuritamiz. Muallif). Ka’ba kaliti kabi amonatning o‘z egalariga qaytarilishi ularning isbot talab qilmaydigan haqlaridir. Lekin, ular Mushafni zarar tegmaydigan, xavfsiz joyda saqlashlik to‘g‘risida o‘ylashlari kerak. Mushaf bir kishining mulki emas, balki, u barcha musulmonlarga tegishlidir. Bugunga kelib Mushafning 552 varag‘i qolgan va taqriban yarmi ziyoratchilar tomonidan o‘g‘irlanib, talon-taroj qilish oqibatida yo‘qolgan. Hofiz Abdul Karim afandi Yunus kutubxonasida mana shu Mushafning bir necha varaqlari bor. TURKISTON MUSULMONLARINING MUSHAFNI O‘ZLARIGA QAYTARISH TO‘G‘RISIDAGI TALABLARI Ufa Diniya nazorati qarorgohida Mushafi Usmoniy 1924 yilgacha saqlandi. Rusiya musulmonlari barcha joylardan kelib uni ziyorat qilayotganliklari xabari Turkiston mintaqasidagi Buxoro, Samarqand, Toshkent, Farg‘ona musulmonlariga tarqaldi. Turkiston ahlining tarixiy merosi bo‘lgan Mushafning asl joyi Samarqand shahri ekanligini ko‘pchilik bilar edi. Shunga qaramay Ufa Diniya nazorati ashoblari Mushafni o‘z qaramog‘ida saqlayotgani hamda uning vorislariga shukrona aytib, xursandliklarini baham ko‘rish haqida lom-mim, demaganlari Mushafni o‘zlarida olib qolish niyatida ekanliklarini ko‘rsatar edi. O’zbekistonda o‘sha paytda ko‘zga ko‘ringan diniy arboblardan Shayxul Islom To‘raxon Maxdum Xo‘qandiy va boshqalar bilan Ufa diniya nazorati orasida ushbu masala yuzasidan yozishmalar davom etar va orada choparlar borib-kelib turar edi. Oxiri To‘raxon Maxdum o‘z hamrohlari bilan Moskva, Leningradga safar qilib, ikki oy mobaynida hukumat doiralariga qatnab, shu orada Lenin bilan uchrashdi va uni Mushafni O’zbekistonga yuborish uchun farmon chiqarish zarur ekanligiga qanoatlantirdi. Shunday vaziyat davom etayotgan paytda Ufa shahrida qurultoy o‘tkazildi. Ushbu hodisa to‘g‘risida menga shayx Yusuf Jorulloh Al-Fanzoviy shunday hikoya qilib berdi: “Qurultoyda Turkiston mintaqasidan 75 vakil qatnashdi. Mushaf masalasiga kelganda o‘rtada janjal ko‘tarildi. Turkistonliklar tarafidan hatto baland ovozda: Mushafni qaytarmaslik o‘z birodarlari haqqiga zo‘ravonlikdan o‘zga narsa emas. Islomda bunday ishlar joiz emas!— degan gaplar aytildi. Xullas, gap ko‘p bo‘lib oqibat janjal- shovqingacha borib yetdi”. Inqilobdan keyin ta’sis topgan Toshkent va Sirdaryo viloyati musulmonlarining “Islomiy jamiyat”i O’zbekiston musulmonlari nomidan hukumat doiralariga Mushafi Sharifni Turkistonga qaytarish to‘g‘risida murojaat qabul qildi. Ushbu murojaatni gazeta- jurnallarning ko‘pchiligi qo‘llab-quvvatladi. Shuningdek, Turkistondagi tarixiy muzeylar va qadimiy osor-atiqalar ishi bo‘yicha tuzilgan komitet o‘zining 1922 yil 18 fevraldagi qaroriga asosan o‘sha yilning 15 martida Sovet hukumatiga Mushafni Turkiston |