Mixail Bulgakov. Usta va Margarita (roman)
www.ziyouz.com
kutubxonasi
11
abzallar va otlarning hidiga ham o‘sha la’nati atirgul hidi omixta bo‘layotgandek tuyulardi.
Prokuratorni Yershalaimga* kuzatib kelgan O‘n ikkinchi Shiddatli legionning birinchi kogortasi*
joylashgan qasr ortidagi uylardan bog‘ning muallaq sahni osha ustunlar maydoniga tutun esib kelar,
oshpazlarning tushlik hozirlay boshlaganidan darak beruvchi bu achchiq tutunga ham o‘sha o‘tkir
atirgul hidi omixta bo‘layotgan edi. O, tangrilar, qay gunohim uchun meni buncha azoblaysizlar?
«Ha, shubha yo‘q! Yana o‘sha dard, hech daf qilib bo‘lmaydigan yaramas Xemikraniya* kasali —
u qo‘ziganda kallaning yarmi og‘riydi. Bu dardga davo yo‘q, undan qutulish
uchun hech qanday iloj
ham yo‘q. Boshimni qimirlatmaslikka urinib ko‘ray-chi».
Favvora yaqinidagi koshinkor sahnga suyanchiqli kursi qo‘yilgan edi, prokurator hech kimga ko‘z
tashlamay, shu kursiga o‘tirdi-yu, qo‘lini yon tomonga cho‘zdi.
Kotib uning uzatgan qo‘liga ehtirom bilan bir parcha pergament
3
tutqazdi. Prokurator og‘riq
azobidan aftini noiloj bujmaytirgancha, pergamentga qiyo boqib, undagi yozuvga ko‘z
yugurtirib
chiqdi va uni kotibga qaytararkan, qiynalib dedi:
— Tergov qilinayotgan Galileyadan* ekanmi? Uning ishini tetrarxga* yuboruvdinglarmi?
— Ha, prokurator, — deb javob qildi kotib.
— U qanday hukm chiqardi?
— Tetrarx bu ish yuzasidan aybnoma chiqarishdan bosh tortdi va Sinedrion* chiqargan o‘lim
jazosini tasdiqlashni sizga havola qildi, — deb izohladi kotib.
Prokurator yonoq payini bir uchirib qo‘yib, past ovoz bilan dedi:
— Ayblanuvchini olib kiring.
Shu zahoti ikki legioner bog‘ sahnidan ustunlar poyidagi ravonga yigirma
yetti yoshlardagi bir
odamni boshlab kirib, uni prokurator o‘tirgan kursi ro‘parasiga turg‘izib qo‘yishdi. Bu odam egniga
havorang uzun juldur ko‘ylak kiygan edi. Uning boshiga oq ro‘mol tashlanib, peshonasi tasma bilan
bog‘langan, qo‘li esa orqasiga bog‘log‘liq edi. Bu odamning chap ko‘zi osti ko‘kargan, og‘zining bir
chekkasi shilinib, qoni qotib qolgan edi. U prokuratorga qo‘rquv aralash sinchkovlik bilan tikildi.
Prokurator bir oz sukutdan so‘ng arameylar* tilida so‘radi:
— Odamlarni Yershalaim jomesini vayron qilishga undagan senmiding?
Prokurator toshday qotib o‘tirar, gapirganida faqat lablarigina zo‘rg‘a qimirlardi. U og‘riqdan otash
bo‘lib yonayotgan boshini chayqashdan qo‘rqqani uchun shunday haykal bo‘lib o‘tirardi.
Qo‘li bog‘log‘liq
odam xiyol oldinga talpindi-da, gap boshladi:
— O, saxovatli odam! Gapimga ishon...
Lekin prokurator o‘sha-o‘sha toshday qotib o‘tirgancha, tovushini ham balandlatmay, darhol
mahbusning so‘zini bo‘ldi:
— Sen hali meni saxovatli odam deyapsanmi? Yanglishasan. Yershalaimda hamma odamlar meni
badqahr maxluq deb pichirlashadi — juda to‘g‘ri
aytishadi, — keyin u gap ohangini o‘zgartirmay ilova
qildi: — Kenturion* Kalamushkushni chaqiringlar.
Maxsus kenturiya" qo‘mondoni Kalamushkush laqabli Mark prokurator qoshida paydo bo‘lganida
hammaning nazarida go‘yo butun ravonni zulmat chulg‘aganday bo‘ldi.
Kalamushkush legiondagi eng novcha soddatdan ham bir qarich baland va shu qadar yag‘rindor
ediki, endi ko‘tarilib kelayotgan quyoshni tamomila to‘sib qo‘ygan edi.
Prokurator unga lotin tilida gapirdi:
— Jinoyatchi meni «saxovatli odam» deb aytyapti. Uni bu yerdan bir daqiqaga olib chiqingda,
menga qanday murojaat qilishni tushuntirib qo‘ying. Lekin mayib qilmang.
Mark Kalamushkush,
orqamdan yur, demoqchi bo‘lganday, mahbusga qo‘l siltadi; shunda toshday
qotib o‘tirgan prokuratordan boshqa hamma uni orqasidan kuzatib qoldi.
Umuman, Kalamushkush qaerda bo‘lmasin, daroz odam bo‘lganidan, hamma uni orqasidan kuzatib
3
Pergament — qog‘oz kashf etilmasdan oldin qog‘oz o‘rnida ishlatilgan teri.