Microsoft Word Yaxin ve orta serq olkeleri doc

 
4. İqtisadiyyatı 
 
Ürdün orta səviyyəli inkişaf etmiş sənaye-aqrar ölkədir. Ürdün 
tarixən  əkinçilik və maldarlıq ölkəsi kimi formalaşmışdır.  İkinci 
Dünya müharibəsi illərində iqtisadiyyatda bir qədər dirçəliş 
                                      
*
  Artemida –  qədim yunan mifologiyasında məhsuldarlıq ilahəsi, hey-
vandarlıq və ovçuluğun himayəçisi. 
 
256
olmuşdur. O vaxt ölkəni idarə edən ingilis müstəmləkəçiləri hərbi 
şəhərciklər və anbarlar tikir, yollar və neft kəmərləri inşa edir, 
məhsuldar torpaqlardan maksimum dərəcədə istifadə edirdilər. Bu 
illərdə  sənaye sahələri birtərəfli inkişaf edirdi, yəni  əsasən kustar 
müəssisələrinə, yeyinti və toxuculuq sahələrinə nisbətən fikir 
verirlirdi. Məsələn, 1955-ci ildə Ürdünün sənayesi milli gəlirin cəmi 
10 faizini təşkil edirdi. Əhalinin 70 faizi kənd təsərrüfatı sahələrində 
çalışırdı. 
Milli müstəqillik 
əldə olunduqdan sonra hökumət 
iqtisadiyyatın dirçəldilməsi üçün müəyyən addımlar atmağa başlayır. 
İlk növbədə xarici mütəxəssislərin və xarici kapitalın köməyilə 
mədən sənayesinin (əsasən fosforit çıxarılması  və Ölü dənizdən 
müxtəlif duzların istehsalı) inkişafına diqqət artırılır. Sonrakı illərdə 
ərzaq məhsullarının yetişdirilməsinə xüsusi fikir verilir. Ötən  əsrin 
80-ci illərindən etibarən xarici turizm sahəsi də ölkəyə böyük həcmdə 
valyuta gətirməyə başlayır. Məsələn, 2005-ci ildə Ürdünə 2,9 mln. 
nəfər xarici turist gəlmiş  və bu sahədən əldə olunan gəlir. 441 mln. 
dollara bərabər olmuşdur. 
Əgər  əvvəllər sənaye müəssisələrinin  əksəriyyəti paytaxt 
yaxınlığında cəmləşmişsə  də sonrakı illərdə hökumət yeni-yeni 
mərkəzlər yaratmağa başlamışdır. Hökumət mövcud istehsal 
mərkəzləri yaxınlığında sənaye-şəhər peykləri yaratmağa fikir 
verməyə başlayır. Ölkədə ixtisaslı kadrların lazımi səviyyədə 
olmaması da iqtisadiyyatın, xüsusilə  sənayenin hər tərəfli inkişafına 
mənfi təsir göstərmişdir. Əmək qabiliyyətli əhalinin ölkədən getməsi 
xarici ölkələrdən fəhlə qüvvələrinin gətirilməsinə səbəb olmuşdur. 
Son 50 ildə Ürdün iqtisadiyyatı böyük nailiyyətlər  əldə edə 
bilmişdir. 2004-cü ildə ümumdaxili məhsulun dəyəri 23,0 mlrd. 
dollara çatmış, onun adambaşına düşən həcmi isə 4000 dollardan 
artıq olmuşdur. Son 10 ildə ölkə iqtisadiyyatının artım sürəti 4-5 
faizdən aşağı düşməmişdir. 
Dövlətin iqtisadi siyasəti təsərrüfatın bütün sahələrində bazar 
mexanizmlərinin aktivləşdirilməsinə yönəldilmişdir. Dövlət 
müəssisələrinin bir qismi özəlləşdirilsə  də, ölkədə  işsizlik problemi 
mövcuddur. 
İqtisadiyyatın  ərazi strukturunda xidmət sahələrinin payı 72, 
sənayenin payı 26, kənd təsərrüfatının payı isə 2 faizə bərabərdir.