18
14.
Tələbin çarpaz elastikliyi
Tələbin çarpaz elastikliyi (Eyx(Px),
X nemətinin qiymətinin dəyişməsindən
X(∆Px/Px)asılı olaraq Y nemətinə tələbin dəyişməsi Y(
∆Qy/Qy)dərəcəsini göstərir:
Tələbin çarpaz elastiklik əmsalı müsbət və mənfi ola bilər. Çarpaz elastiklik
formulundan belə bir nəticəyə gəlmək asandır: əmsal о zaman müsbət (Eyx (Px)>0)olacaqdır
ki, müqayisə olunan dəyişikliklər eynitipli - ∆Qy və ∆Px, ya mənfi, ya da müsbət olsun. Bu о
deməkdir ki, X nemətinin qiymətinin dəyişməsi zamanı Y nemətinə tələb eyni istiqamətdə
dəyişir: X nemətinin qiymətinin aşağı düşməsi zamanı Y nemətinə tələb azalır, X nemətinin
qiymətinin artması zamanı Y nemətinə tələb yüksəlir. Bu cür əlaqə о halda mümkündür ki,
nemətlər istehlakda bir-birini əvəz edə bilərlər (şəkil 1, a). Dəmir yolu biletlərinin
qiymətlərinin artması (aşağı düşməsi) aviabiletlərinə tələbin artmasına (azalmasına) səbəb olur.
Çarpaz elastikliyin mənfi qiyməti (Eyx(Px)<0) müqayisə olunan kəmiyyətlərin müxtəlif
istiqamətdə dəyişməsinə dəlalət edir: X nemətinin qiymətinin azalması zamanı Y nemətinə tələb
artır, X nemətinin qiymətinin çoxalması zamanı Y nemətinə tələb aşağı düşür. Bu cür asılılıq
qarşılıqlı bir-birini tamamlayan nemətlər üçün səciyyəvidir - üzmə hovuzlarına getməyin
qiymətlərinin aşağı düşməsi üzmə üçün geyimə tələbin artmasına səbəb olur (şəkil 1, b). Əgər
çarpaz elastiklik əmsalının işarəsi həmin nemətlərin qarşılıqlı asılılığının tipini göstərirsə, onun
mütləq qiyməti isə onların qarşılıqlı asılılığının dərəcəsini əks etdirir. Çarpaz elastiklik
əmsalının sıfra bərabər (EYX (Px)=0) olması onu bildirir ki, istehlakda nemətlər arasında
əlaqə olmur, onlar isə bir-birinə münasibətdə müstəqildir. EYX (PX)>1 kəmiyyəti isə onu
göstərir ki, nemətlər oxşar əvəzedicilərdir, EYX (PX)<1 göstəricisi isə nemətlər arasındakı
qarşılıqlı əlaqəninəhəmiyyətsiz olduğunu göstərir.
1>Dostları ilə paylaş: