«Mikroiqtisadiyyat» fənnindən kollokvium sualları və cavabları

Şəkil 1. Tələb xəttinin mailliyi və 

Şəkil 2.Qiymət üzrə 

sabit tələbin elastikliyi 

  elastiklikli tələb 

əyriləri 

---

17 

 

13. 

Tələbin gəlirə görə  elastikliyi 

Gəlir  üzrə  tələb  elastikliyi  (ED(I))-tələbin  istehlakçının  gəlirinin  dəyişməsinə 

həssaslığı  dərəcəsinin  göstəricisidir  ki,  о  da  tələbin  kəmiyyətinin  istehlakçının  gəlirinin 

dəyişməsindən (∆I/I)asılı olaraq dəyişməsi ölçüsünü (∆Q/Q) əks etdirir. 

 

 

 

Əgər  gəlirin  faiz  dəyişimi  tələbin  kəmiyyətinin  faiz  dəyişməsindən  azdırsa  tələb  gəlir 

üzrə  elastikdir.  Gəlirin  faiz  dəyişimi  tələbin  kəmiyyətinin  faiz  dəyişimindən  böyükdürsə  gəlir 

üzrə tələb qeyri-elastikdir. Buradan irəli gəlir ki, gəlir üzrə elastik  tələb zamanı əmsalın mütləq 

qiyməti vahiddən böyük (ED(I)>1),  qeyri-elastik tələb  zamanı isə - vahiddən kiçik (ED(I)<1) 

olacaq. 

Nəzərə  alsaq  ki,  gəlirin  kəmiyyətinin  dəyişməsilə  tələbin  kəmiyyəti  arasında  müsbət 

asılılıq  mövcud  olur,  onda  gəlir  üzrə  tələbin  elastiklik  göstəriciləri  müsbət  olacaq.  Normal 

nemətlər həmişə gəlir üzrə tələb elastikliyinin müsbət əmsalı ilə səciyyələnir.  Bu zaman  tələbin 

gəlirin  dəyişməsinə  zəif  reaksiya  verməsi  bu  nemətə  tələbatların  təchiz  edilməsinin  yüksək 

dərəcəsindən  xəbər  verir.  Buna  görə  də  0  <  ED  (I)  <  1  ən  zəruri  nemətlərə  tələbi 

səciyyələndirir  (şəkil.1  b),  eyni  zamanda  isə  ED  (I)  >  1  zinət  əşyaları  üçün  səciyyəvidir 

(şəkil 1.a) 

Ayrı-ayrı  nemətlər  üçün  gəlir  üzrə  tələb  elastikliyinin  əmsalı  mənfı  göstəriciyə  də malik 

ola bilər,  yaxud  ED(I) < 0 (şəkil 1, c). Bu о deməkdir ki, gəlir  artan zaman istehlakçı həmin 

nemətin  omm  tələbatlarmı  ödəmək  nöqteyi-nəzə-rindən  daha  qiymətli  hesab  olunan 

əvəzedicilərinə keçərək onun istehlakmı ixti-sar edir. Nəzərə  almaq lazımdır ki, mövcud büdcə 

məhdudiyyətləri  zamanı  bütün  alman  nemətlər  üzrə  gəlirin  tələb  elastikliyi  əmsallarının  orta 

riyazi cəmi vahidə bərabərdir. Bu о deməkdir  ki, bazarda  gəlir  üzrə  tələb  elastikliyi  vahiddən 

az  olan  nemətlərin  olması  gəlir  üzrə  tələb elastikliyi vahiddən böyük olan nemətlərin olmasını 

tələb edir.