«mikroiqtisodiyot»

Mavzuga doir masalalar
Talaba har haftada ota-onasidan 20 $ pul oladi va uni ovqat va madaniy maqsadlarga ishlatadi. Quyidagi holatlar uchun talabaning daromad chizig'ini chizing.

ovqat (x). madaniy (y)
1) ovqat bahosi (O): 0.5 $, madaniy maqsadlar bahosi (M): 0.5 $

2. 
   0= 0.5$; M = I$.
   
3. 
   0=1$; M =0,5$.
   
4. 
   O = 0.4 $; M = 0,4 $
   

1. 
   Quyida berilgan jadvalda 2 tur tovar bo'yicha befarqlikni
   

ko'rsatuvchi 3 ta to'plam berilgan. ya’ni: oziq-ovqat va madaniy tovarlar.

1-to'plam		2-to'plam		3-to'plam
Oziq-ovqat tovarlari	Madaniy tovarlar	Oziq-ovqat tovarlari	Madaniy tovarlar	Oziq-ovqat tovarlari	Madaniy tovarlar
40	2	40	10	45	12
34	4	35	12	40	14
26	8	30	14	35	16
21	12	25	17	30	18
16	17	20	20	25	21

12	22	16	25	20	27
9	29	14	30	17	33
7	34	12	37	15	38
5	40	10	43	13	44
4	45	8	50	12	50

Ushbu jadval ma'lumotlari asosida 3 ta befarqlik egri chizig'ini chizing. Ulardan qaysi biri nafliliknung eng yuqori darajasini va qaysi biri eng past darajasini ko'rsatadi. Grafikka I-masaladagi byudjet chizig'ini kiritib, talaba maksimum naflilik oladigan tovarlar to’plamini aniqlang.

7. 
   3. Iste’molchi daromadi 10 $ ni tashkil etadi. U bu daromadni a va b turdagi mahsulotlarga sarflaydi. Jadvalda mahsulot birliklari va ularning nafliligi berilgan, a mahsulot birligi - 1 $, b mahsulot birligii - 2 $. Iste’molchining maksimum nafliligini va umumiy naflilikni hisoblang:
   

Mahsulot birligi	PA=1$		PB=2$
	Chegaraviy naflilik	1$ hisobidagi naflilik	Chegaraviy naflilik	1$ hisobidagi naflilik
1	10		24
2	8		20
3	7		18
4	6		16
5	5		12
6	4		6
7	3		4

8. 
   Ushbu jadval ma'lumotlari asosida 3 ta befarqlik egri chizig'ini chizing. Ulardan qaysi biri nafliliknung eng yuqori darajasini va qaysi biri eng past darajasini ko'rsatadi. Grafikka I-masaladagi byudjet chizig'ini kiritib, talaba maksimum naflilik oladigan tovarlar toplamini aniqlang.
   
9. 
   4. Iste’molchi daromadi 10 $ ni tashkil etadi. U bu daromadni a va b turdagi mahsulotlarga sarflaydi. Jadvalda mahsulot birliklari va ularning nafliligi berilgan, a mahsulot birligi - 1 $, b mahsulot birligii - 2 $. Iste’molchining maksimum nafliligini va umumiy naflilikni hisoblang:
   

Mahsulot birligi	PA=1$		PB=2$
	Chegaraviy naflilik	1$ hisobidagi naflilik	Chegaraviy naflilik	1$ hisobidagi naflilik
1	10		24
2	8		20
3	7		18
4	6		16
5	5		12
6	4		6
7	3		4

5. Iste’molchi x va y tovarlari orasida tanlovni amalga oshirmoqda. Ularning miqdori va nafliligi jadvalda keltirilgan. Iste’molchi daromadi 9 $ ga teng. U maksimum naflilik olish uchun har bir tovardan qanchadan sotib olishi kerak va umumiy naflilik hisoblansin.

Mahsulot birligi	PA=2$		PB=1$
	Chegaraviy naflilik	1$ hisobidagi naflilik	Chegaraviy naflilik	1$ hisobidagi naflilik
1	10		8
2	8		7
3	6		6
4	4		5
5	3		4
6	2		3

6 . Bir kg olmaning narxi 4000 som, nokniki esa 6000 somga teng. Iste’molchining

daromadi 60000 som

Aniqlansin:

a) Byudjet chizig'i chizilsin.

b) Byudjet chizig'ining yotiqlik burchagi aniqlansin.

c) Daromad 10 %ga oshsa ushbu burchak koeffitsienti qanday o'zgaradi?

d) Nok narxi 20 foizga tushsa byudjet chizig'i yotiqligi aniqlansin.

e) Iste’molchi 2 kg nokdan voz kechsa uni qancha kg olma bilan almashtiradi?

7. Birinchi ne’mat narxi 1500 som. Ikkinchisiniki – 3000 som. Iste’molchi daromadlari R₁₌ 15000, R_{2 =} 18000, R_{3 =} 30000

Naflik funksiyalari

1) U₁ X₁X₂

“Daromad-iste'mol” chizig'i chizilsin.

7. MAVZU . DAROMAD SAMARASI VA ALMASHTIRISH SAMARASI.
Reja:

1. 
   Daromad – iste`mol chizig`i
   
2. 
   Normal tovarlar uchun daromad samarasi va almashtirish samarasi
   
3. 
   Past kategoriyali tovarlar uchun daromad samarasi va almashtirish samarasi
   

Umumiy naflik – iste'mol qilingan ne’matlardan olingan jami naflik.

Chekli naflik – oxirgi yoki navbatdagi birlik ne’matni iste'mol qilishdan olinadigan naflik.

Chekli naflikning kamayish qonuni - biror-bir ne’matdan har birlik qo'shimcha iste'mol (boshqa ne’matlar iste'moli hajmi o'zgarmaganda) oldingisiga nisbatan kamroq naf berib borishi tushuniladi.

Naflik funksiyasi – iste'mol qilingan ne’matlar miqdorining o'zgarishi natijasida olinadigan naflikni o'zgarishini ifodalovchi funksiya. ; U – naflik; x₁x₂…x_n – iste'mol qilingan ne’matlar miqdorlari.

Ne’matning chekli nafligi naflik funksiyasidan ne’mat miqdori bo'yicha olingan xususiy hosilaga teng:

MUx_i – i- ne’matning chekli nafligi, bu yerda i=1,2,3……n.

P_i – i- ne’matning narxi.

Funksional talab – tovar sifatiga bog'liq bo'lgan talab.

Nofunksional talab – tovar sifatiga bog'liq bo'lmagan omillarga asoslangan talab.

Ko'pchilikka qo'shilish samaradorligi – bu iste’molchi talabining o'sish samarasi bo'lib, ko'pchilik sotib oladigan tovarni umumiy qabul qilingan me’yorlarga ko'ra sotib olish.

Snoba samarasi – talabning o'zgarish samarasi bo'lib boshqalar iste'mol qilgani uchun iste'mol qilinadi.

Veblen samarasi – tovarning narxi juda yuqori bo'lganligi bilan bog'liq bo'lgan iste'mol talabining o'sish samarasi.

Chayqovchilik muhiti talabi (spekulyativ) – narxni kelajakda ortishining kutilishi tovarga bo'lgan talabning bugungi kunda ortishiga olib keladi (tovarni bugungi kunda iste'mol qilishdan naflik ortadi).

Noratsional talab – bu rejalashtirilmagan talab bo'lib, shaxsning hozirgi hoxishi, kayfiyati, injiqligi o'zgarishi bilan vujudga keladigan vaqtinchalik talab.

Befarqlik chizig'i – bir xil darajadagi naflik beruvchi ne’matlar miqdorlari kombinatsiyalarini ifodalovchi egri chiziq.

O rindosh ne’matlarning chekli almashtirish normasi (marginal rate of substitution) – umumiy naflik darajasi o'zgarmaganda iste’molchi bir birlik birinchi ne’matni qancha birlik ikkinchi ne’mat bilan almashtirishini ko'rsatadi:

Bu erda: MRS – birinchi ne’mat bilan ikkinchi ne’matni chekli almashtirish normasi;

MU₁ va MU₂ – mos holda birinchi va ikkinchi ne’matning chekli nafliklari.

Byudjet – iste’molchining ma’lum vaqt oraliida oladigan barcha daromadlari yiindisi.