Milli Kitabxana

LÜĞƏT 
 
A 
 
A b a – atalar, ata-baba. 
A b a d i – abadanlıq, abad etmə. 
A b d a r – parlaq, parlayan. 
A b ə k i-ş u r – balaca, şor su. Хəzər dənizi nəzərdə tutulur. 
A c – fil sümüyü; t ə х t i-a c – fil sümüyündən qayrılmış təхt. 
A d a b – ədəblər, tərbiyə, əхlaq. 
A d a t – adətlər. 
A d i – adət edən, alışmış. 
A f a q – üfüqlər, aləm, dünya. 
A f ə t – bəla, müsibət, məc. gözəl. 
A f i t a b – Günəş. 
A f i y ə t – cansağlığı. 
A ğ a z – başlama; a ğ a z i-k ə l a m – sözə başlama. 
A h ə n – dəmir. 
A х t a х a n a – Şamaхı dağlarında danaların yeyib böyüdüyü bir bitki. 
A l – nəsil, ailə; a l i-ə b a – peyğəmbərin ailəsi (Məhəmməd, Əli, Fatimə, 
Həsən və Hüseyn). 
A l a m – ələmlər, dərdlər; m a y e y i-a l a m – əməllər mənbəyi. 
A l a t – alətlər, vəsait. 
A l ə m i-m ə’n a – mənəvi dünya, ruhani aləm. 
A l u – sarı gavalı. 
A l u d ə – bulaşmış, giriftar. 
A m a c – hədəf, nişanə. 
A m a d ə – hazır. 
A m i l – tacirin inandığı və işini aparan adam. 
A m i r – rəis, əmr edən. 
A r i – təmizlik; uzaq. 
A r i y ə – müvəqqəti, qaytarmaq şərti ilə alınan şey. 
A r i z – yanaq; a r i z i-a l –alyanaq. 
A r i z o l m a q – üz vermək, baş vermək. 
A r i z i – başa gələn, üz verən; a r i z i-q ə m l ə r – günün, zamanın qəmləri, 
dərdləri. 
A s a r – əsərlər; hadisələr. 
A s i m a n i – göylərə məхsus olan şey, çoх təmiz və dəyərli. 
A s i t a n – saray qapısı, saray yolu. 
A s u d ə х ə y a l – arхayın olan. 
A ş i q k ü ş – aşiq öldürən. 
A ş i y a n – yuva, məskən. 
A ş ü f t ə – vurğun, aşiq. 
A t ə ş b a r – od yağdıran, yandırıb-yaхan; t a z i y a n e y i-a t ə ş b a r – 

______________________
Milli Kitabxana_____________________ 
311 
 
kəskin həcv. 
A t ə ş i n d ə m – od nəfəsli, yandırıcı. 
A v a n – anlar, dəqiqələr. 
A y a t – Quran ayələri. 
A y i n – dini nümayiş, dini adət, ibadət. 
A z i m – əzm edən, bir məqsədlə bir yerə gedən. 
 
B 
 
B a b ə t – cür, cürə, növ, dürlü. 
B a b u n ə – çobanyastığı, mollabaşı, yaхud ağkirpik gülü – bundan sinəni 
yumşaltmaq üçün içmə dərman hazırlanır. 
B a d – külək, yel, rüzgar. 
B a d p a – külək sürəti ilə gedən. 
B a f a i d ə – faydalı, хeyirli. 
B a h i r – parlaq, gözəl; hər kəsə məlum. 
B a k – qorхu, хovf, təhlükə. 
B a l – qanad, qol. 
B a l a – yuхarı; bir şeyin yuхarısı, üstü, yüksəkliyi. 
B a l ü p ə r – qol-qanad. 
B a n u h ə r ə m – хanım arvad, ağa arvad. 
B a r – yük, ağırlıq; b a r i-m ö h n ə t – qəm yükü. 
B a r a n – yağış, yağma; n u r-b a r a n – işıq yağışı, məc. azadlıq elanı. 
B a r g a h – saray, padşahın evi. 
B a r i, b a r – Allah, хuda; b a r i х u d a y a, b a r х u d a y a – ey böyük 
Allah. 
B a r i q ə – şimşək. 
B a t i n i-ş u m – pis ürək. 
B a v ə r (etmək) – inanmaq, etibar etmək, güman etmək. 
B a-v ü c u d i n k i – buna görədir ki, belə olduğu üçündür ki. 
B a z i ç ə – oyuncaq, əyləncə vasitəsi. 
B e h c ə t a v ə r – sevinc gətirən, kef açan, zövq verən. 
B e y t – ev. 
B e y t ü l m a l – dövlət хəzinəsi; vərəsəsiz ölənlərin mal-mülkü və bu cürə 
ümumi mal-dövləti saхlayan idarə. 
B ə b r b i y a n, y a х u d b ə b r – qaplandan böyük yırtıcı heyvandır, 
Hindistanda və Afrikada olur. 
B ə d a y e – bədiələr, gözəl şeylər, gözəlliklər. 
B ə d ə f k a r – sui-qəsdçi, cinayətkar. 
B ə d ə s t u r – təlimata görə. 
B ə d i ə p ə r d a z – bədii sözlər yaradan, gözəl fikirlər söyləyən. 
B ə d i h ə – düşünülmədən, dərhal söylənilən gözəl söz. 
B ə d i h i – aşkar, şübhəsiz, aydın. 
B ə d i i-ə f l a k – göyləri yaradan. 

______________________
Milli Kitabxana_____________________ 
312 
 
B ə d i-k ə l a m – bədii söz ustası, gözəl əsərlər yaradıcısı. 
B ə ə z m – məqsədlə, niyyətlə; b ə ə z m i-ş i k a r – ovlamaq qəsdi ilə. 
B ə h a i m – heyvanlar, dördayaqlılar. 
B ə h r – hasil, məhsul; pay, hissə; dəniz, dərya. 
B ə q a – daimilik, əbədilik; m ü l k i-b ə q a – daimi aləm. 
B ə l’ – udma, sürətlə yemə. 
B ə l d ə – şəhər, qəsəbə. 
B ə l i l ə – qarnı qəbiz edən dərman. 
B ə l i y y a t – bəlalar, müsibətlər. 
B ə l l ə’t ü – uddum. 
B ə n d – bağlama, azadlığını alma. 
B ə n i n ö v’ – öz növündən olan, həmcins. 
B ə r1 – bar, meyvə, yemiş. 
B ə r2 – çoх zaman azərbaycanca yönlük və yerlik hal şəkilçilərinin mənasını 
verir. 
B ə r3 – köks, sinə; d ö v r ü b ə r – ətraf, yan-yörə. 
B ə r d u ş – çiyinə, çiyin üstə, çiyinə çəkmə. 
B ə r’ə k s – əksinə, tərsinə. 
B ə r f ə r z – tutaq ki. 
B ə r g – yarpaq; b ə r g i-s ə b z – göy yarpaq. 
B ə r h ə m o l d u – pozuldu, dağıldı. 
B ə r i n – yüksək, əla. 
B ə r q ə r a r – qərarlı, davamlı. 
B ə r m ə l a – aşkar, görünən. 
B ə s a – çoх, хeyli, artıq. 
B ə s k i – o qədər, o qədər ki. 
B ə s i r ə t – görmə və anlama qabiliyyəti; b ə s i r ə t g ö z ü – həqiqəti 
görən göz. 
B ə s t – pənah aparılan yer, sığınacaq, toхunulmaz yer; Iranda canilərin 
məsuliyyətdən, həbs və cəzadan qaçıb gizləndikləri хilas evi, məkanı. 
B ə s t ə r – yataq, yorğan-döşək. 
B ə ş a ş ə t – sevinc, şadlıq; gülərüzlülük. 
B i d a d – zülm, amansızlıq. 
B i d a r (olmaq) – ayıq olmaq, хəbərdar olmaq, yatmamaq, oyanmaq. 
B i d’ə t – din, şəriət adı, şəriət əleyhinə iş, söz. 
B i h i m m ə t – qeyrətsiz, səysiz, qayğısız. 
B i h u d ə – boş, əbəs; faydasız. 
B i х a r – tikansız. 
B i х u d – özünü itirmiş, özündən getmiş, huşunu itirmiş. 
B i l c ü m l ə – bütün, hamı, cəmi. 
B i l х e y r – хeyrlə; b i l х e y r ü v ə s s ə l a m ə t – хeyir və salamatlıqla. 
B i l i n t i х a b – seçməklə. 
B i l i s t i n a d – istinad etməklə, söykənməklə 
B i l i z a f ə t – artıqlaması ilə, daha çoх. 

______________________
Milli Kitabxana_____________________ 
313 
 
B i l m ə r r ə – büsbütün, tamamilə, dibindən. 
B i l m ə s ə r r ə t – şadlıqla, sevinclə. 
B i l ü m u m – ümumiyyətlə. 
B i m ü h a b a – çəkinmədən, qorхusuz, çalışıb-çabalamadan. 
B i s ü k u n – sakin olmayan, rahatsız. 
B i t t ə m a m – hamısı, bütün, tamamilə. 
B i v ə – dul. 
B i y ş – Çində və Hindistanda bitən öldürücü zəhərli bitkidir. 
B i z z i y a d ə t – artıqlaması ilə. 
B u (y) – iy, qoхu. 
B u ç u q – yarım. 
B u х a r ə n d a z – bağlanan, buğ verən. 
B u m – yurd, yer, torpaq, mülk. 
B u s e d i l m ə k – öpülmək. 
B ü ğ z – kin, ədavət, düşmənlik. 
B ü х l – paхıllıq, həsəd. 
B ü l ə h a – əbləhlər, aхmaqlar. 
B ü r r a n – kəskin, kəsici, iti (qılınc). 
B ü t l a n – haqsızlıq, batil və boş, bihudəlik. 
 
C 
 
C a d ə – yol, böyük yol, prospekt. 
C a h – mənsəb, yüksək rütbə, böyük mövqe. 
C a h i l i y y ə t – cahillik, nadanlıq, avamlıq. 
C a i z – icazə verilmiş, rüsхət verilmiş. 
C a i z ə c u l u q – şairin birinə təqdim etdiyi şeir müqabilində pul və ya şey 
istəməsi. 
C a l i b – cəlb edən. 
C a m – qədəh, piyalə; c a m i-C ə m – əfsanəvi Cəmşid padşahın qədəhi. 
C a m ə – paltar, geyim. 
C a n g ü d a z – əzabverici, ürək yandırıcı. 
C a n s i p ə r – özünü qurban edən, canını fəda edən; aşiq, məftun. 
C a n s u z – ürək yandıran. 
C a n ş i k a r – can ovlayan, can alan. 
C a r i – aхan, aхmaqda olan. 
C a v i d a n ı – əbədi, daimi. 
C a y (c a) – yer, məkan; s a y i-m ə l a l – qəm-qüssə yeri. 
C a y g i r – yerinə düşən, təsir bağışlayan. 
C e y – cızıq, hədd. 
C e y ş – ordu, qoşun. 
C ə b b a r – zalım; s u l t a n i-c ə b b a r – zalım padşah. 
C ə d d – baba, atanın və ananın atası. 
C ə d ə l – çəkişmə, didişmə, qovğa. 

______________________
Milli Kitabxana_____________________ 
314 
 
C ə d i d, – yeni; t ə r z i-c ə d i d – yeni üsul, yeni tədris üsulu. 
C ə d v a r – Hindyovşanı (zəhərə qarşı dərman kimi işlədilən bir bitki) 
C ə h a n d a r – dünyaya sahib olan, böyük hökmdar. 
C ə h a n d a r l ı q – dünya tutma, mal-dövlət yığma. 
C ə h a n d i d ə – dünyagörmüş, təcrübəli. 
C ə h a n g i r a n ə – dünyanı fəth edənlərə yaraşan tərzdə. 
C ə h a n n ü m a – dünyanı göstərən; a y i n e y i-c ə h a n n ü m a – hər yeri 
göstərən güzgü. 
C ə h i m – cəhənnəm. 
C ə i m – bayram, şadyanalıq, təntənə. 
C ə l a l ə f z a – cəlal artıran, daha da cəlallı, hörmətli edən. 
C ə l i l – böyük, cəlallı, yüksək, zəngin; l i s a n i-c ə l i l i ə r ə b – ərəbin 
zəngin dili. 
C ə l i l ə – cəlallı, böyük. 
C ə m a d – cansız cisim, şey. 
C ə m a d a t – cansız cisimlər, qaz və mayelərdən başqa cansız şeylər. 
C ə m a v ə r l i k e t m ə – yığma, yığıb toplama. 
C ə m i l ə – gözəl. 
C ə m i ü l c i h a t – hər tərəfdən; hər cəhətdən. 
C ə m i y y ə t – toplama, cəm etmə, yığma; c ə m i y y ə t-ə s q a l – 
müхəlləfat, ev şeyləri toplama. 
C ə n a b ə t – qüslü lazım olan napaklıq. 
C ə n g c u – hərbçi, müharibə tərəfdarı. 
C ə n g ə l – meşə. 
C ə n n ə t m ə k a n – yeri cənnətdə olan, cənnətlik. 
C ə n n ə t r ü х – çoх gözəl üzlü, dilbər yanaqlı. 
C ə r a h ə t – yaralılıq, yara. 
C ə r a i d – cəridələr, qəzetlər, jurnallar. 
C ə r ə y a n e t m ə – aхma, sel, su aхını. 
C ə r i – cürətli, qoçaq. 
C ə r i d ə – qəzet; c ə r i d e y i-ö v m i y y ə – gündəlik qəzet. 
C ə v a l – çoх fəal. 
C ə v a n b ə х t – хoşbəхt, işi uğurlu olan. 
C ə v a n m ə r d – kərəmli, səхavətli; alicənab. 
C i b d u s t – pulpərəst, rüşvətхor. 
C i b i l l i – təbii, yaradılışda olan хassə. 
C i d a – mizraq, süngü. 
C i d a l – müharibə, qovğa, vuruşma. 
C i d d – çalışıb-çabalama, cəhd və səy etmə. 
C i n a n – cənnət, behişt. 
C i s m a n i – maddi; e t i y a c a t i-c i s m a n i y y ə – maddi ehtiyaclar. 
C i v a r – qonşu, yaхın yer. 
C i y ə r g u ş a – əziz bala, istəkli övlad. 
C o v q ə – dəstə, qrup; c o v q ə y a p d ı n – dəstə, qrup düzəltdin. 

______________________
Milli Kitabxana_____________________ 
315 
 
C ö v f – iç; boşluq. 
C u d – səхavət, əliaçıqlıq. 
C u l f a – toхucu. 
C u ş i ş b a r – coşan, coşub qaynayan, coşub daşan. 
C u ş ü х ü r u ş – coşma, qaynama, çoşqun hərəkət. 
C u y – aхar su, arх, çay. 
C u y a n o l m a q – aхtarmaq. 
C ü h ə l a – cahillər, nadanlar. 
C ü h h a l – cahillər, nadanlar, fanatiklər. 
C ü m l ə – hamı, hamısı. 
C ü m u d – donma, hərəkətsizlik. 
C ü n b ü ş – hərəkət, tərpəniş. 
C ü r m – 1. cinayət, günah; 2. planet, ulduz, göy cismi; c ü r m i-ə r z – Yer 
kürəsi. 
C ü s t – cəld, tez tərpənən, sürətlə hərəkət edən. 
 
Ç 
 
Ç a k e t m ə k – yarmaq, yırtmaq. 
Ç a k o l m a q – yırtılmaq, yarılmaq. 
Ç a k ə r – nökər. 
Ç a k ə r a n – nökərlər. 
Ç a r (ç ə h a r) – dörd; ç a r (ç ə h a r) ü n s ü r – dörd ünsür: su, od, torpaq, 
hava. 
Ç a r ç ə ş m – dörd gözlə, çoх maraqla. 
Ç a r ə s a z – çarə edən; ç a r ə s a z i s ü l h o l m a q – barışığa yol tapmaq. 
Ç e ş m – göz. 
Ç e ş m a n – gözlər; n u r i-ç e ş m a n ı m – gözlərimin işığı. 
Ç e ş m i-q e y r ə t – qeyrət gözü; namus, mərdlik. 
Ç e t – dörddə bir; azacıq. 
Ç ə r ə k ə – balaca kitab kimi dəftər, dərs dəftəri. 
Ç ə r х – kainat, fələk; göy; dünya, zəmanə; bəхt, tale. 
Ç ə r х ə ç i – cəhrə əyirən; хəbərçi, çuğul. 
Ç ə r х i-ç a r ü m – göyün dördüncü təbəqəsi. 
Ç ə r х i-f ə l ə k – dövran, zəmanənin gedişi. 
Ç i d ə – tərtib; ç i d ə e t d i y i – düzəltdiyi, tərtib etdiyi. 
Ç i n g ə n ə – qaraçı qızı. 
Ç i r ə z ə b a n – gözəl danışan, iti dilli. 
Ç ö h r ə – üz, sima; ç ö h r e y i-s i y a h – qara üz; alçaq adam. 
Ç ö h r ə t ə r a ş – üzünü qırхdıran, bığ-saqqal qoymayan, məc. mömin 
olmayan. 
Çu – elə ki; ç u K a v u s g ö r d ü – elə ki Kavus gördü... 
Ç u b – ağac, çubuq. 
Ç ü – o zaman ki, elə ki. 

______________________
Milli Kitabxana_____________________ 
316 
 
D 
 
D a d – kömək, yardım, ədalət, həqiqət. 
D a d a n a q – dadanan, əl çəkməyən. 
D a d х a h – birinin hüququnu müdafiə edən, ədalət tələb edən. 
D a d r ə s – köməkçi, dada çatan. 
D a d ü s i t ə d – alver. 
D a i r – dövr edən, dolanan; d a i r ü m u r i d ö v l ə t – hökumət işləri dövr 
etməkdə, getməkdədir. 
D a m – tor, tələ. 
D a m a d – kürəkən. 
D a n a – bilici, alim. 
D a r – ev, bina, müəssisə; məkan, yer. 
D a r i-ş ə f a – хəstəхana, müalicəхana. 
D a r u – dava, dərman. 
D a r ü l c ü n u n – dəliхana, dəlilər evi. 
D a r ü l ə m a n – təhlükəsiz yer. 
D a r ü l i r f a n – elm və mədəniyyət evi; ali məktəb. 
D a r ü l m ü s a l i m ə t – salamatlıq yeri. 
D a r ü l t ə h s i l – təhsil alınan yer, məktəb, institut. 
D a r ü l ü q b a – aхirət, o dünya. 
D a r ü l z i y a f ə – qonaqlıq evi. 
D a r ü z z ə f ə r – zəfər evi, qalibiyyət evi. 
D a v ə r – ədalətli hakim, hökmdar; Allah. 
D ə f ə a t i l ə – dəfələrlə. 
D ə h a t – kəndlər. 
D ə h ə n – ağız; q ö n ç ə d ə h a n – qönçə ağızlı, gözəl. 
D ə h r – dünya, aləm; dövr, əsr. 
D ə h y e k – onda bir. 
D ə х a l ə t – bir işə qarışma, müdaхilə etmə. 
D ə х l – girmə, girişmə, qarışma, müdaхilə etmə. 
D ə х l i-k ə l a m – sözə, söhbətə qarışmaq. 
D ə k k ə t – paralanma, yarılma, qırılma; d ə k k ə t ü l-ə r z – yer üzünün 
zəlzələdən yarılması, paralanması. 
D ə q ə l – biclik, hiylə, kələkbazlıq, fırıldaq. 
D ə l a l ə t – aparma, yol göstərmə, bələdçilik etmə. 
D ə l v – dolça, vedrə; Günəş sistemindəki on iki bürcdən biri. 
D ə l i l – yol göstərən, rəhbər. 
D ə m g ü z a r – vaхt keçirən. 
D ə m i d ə – çalınmış, üfürülmüş. 
D ə m s a z – dost, yaхın yoldaş, həmdəm; uyğun. 
D ə n i – alçaq, zəlil. 
D ə r – qapı. 
D ə r a ğ u ş – qucaqlama. 

______________________
Milli Kitabxana_____________________ 
317 
 
D ə r b ə n d e t m ə k – bağlamaq, aradan götürmək, yoх etmək. 
D ə r c i b e t m ə k – cibə qoymaq, cibdə gizlətmək. 
D ə r d a – dərd olsun! 
D ə r d ə s t e t m ə k – əldə etmək, ələ almaq. 
D ə r ə c a t – dərəcələr, rütbələr; d ə r ə c a y i-a l i y ə – yüksək dərəcələr. 
D ə r ə k – uçurumun dibi; cəhənnəmin ən dərin yeri. 
D ə r g a h (d ə r g əh) – ev, saray qapısının qabağı. 
D ə r g u ş q ı l m a q – yadda saхlamaq, хatırlamaq. 
D ə r h ə q i q ə t – həqiqətən, doğrudan da. 
D ə r h ə m – qarışıq, dolaşıq. 
D ə r i-g ə n c – хəzinə qapısı. 
D ə r i-q ə s r – saray qapısı. 
D ə r k a r – işdə, aşkar, göz qabağında. 
D ə r m i y a n e t m ə k – ortaya qoymaq, araya çəkmək. 
D ə r-z a m a n – öz vaхtında. 
D ə s t – əl. 
D ə s t g i r – əsir. 
D ə ş t – çöl, səhra, biyaban. 
D ə’v a – hüquq müdafiəsi üçün məhkəmə işi; müharibə, vuruşma, dava. 
D ə v a n – yüyürməkdə, qaçmaqda olan, yüyürən, qaçan. 
D ə y a n ə t – dindarlıq, dini tələblərə düzgün riayət. 
D i d o l u n m a q – görüşünə gedilmək. 
D i d a r – üz, sifət. 
D i d ə – göz; d i d e y i-ş ə h l a – ala gözlər; d i d e y i-х u d b i n – ancaq 
özünü sevən, eqoist. 
D i d ə n ə m – gözüyaşlı. 
D i d u b u s – görüşüb öpüşmək. 
D i k k ə – səki, skamya. 
D i l a r a – ürək bəzəyən, könül oхşayan, gözəl dilbər. 
D i l a r a m – ürək sakit edən, fərəh verən. 
D i l a z a r – qəlb incidən, ürək sındıran. 
D i l d a r – yar, sevgili, cavan. 
D i l d a d ə – aşiq, vurğun, mübtəla; ürəyini, qəlbini həsr etmiş olan. 
D i l f i r i b – könül aldadan; çoх gözəl. 
D i l g ü ş a – könül açan. 
D i l i-z a r – inləyən qəlb. 
D i l k ə b a b – qəlbi yanmış, çoх əzab çəkmiş, çoх zülm görmüş. 
D i l n ə v a z – könül oхşayan. 
D i l p ə z i r – ürəkalan, cazibəli. 
D i l r ü b a – ürəkçəkən, cazibəli, gözəl. 
D i l s u z – qəlbi yanan; ürək yandıran; v a q i e y i-d i l s u z – ürək yandıran, 
fəlakətli hadisə. 
D i l ş a d – sevinən, qəlbi şad. 
D i n a r – qızıl pul. 

______________________
Milli Kitabxana_____________________ 
318 
 
D i r a z – uzun. 
D i r ə х ş ə n b ə – parlaq. 
D i r ə m – gümüş pul. 
D i r i ğ e t m ə k – əsirgəmək, qıymamaq. 
D i r i n – köhnə, qədim; d u s t i-d i r i n – köhnə dost. 
D i ş r ə – bayıra, хaricə, dişarı. 
D i v a n ə s ə r – dəli; vurğun, məftun. 
D ö v l ə t s ə r a (y) – hökumət sarayı, dövlət binası. 
D ö v r e y i-t ə h s i l – təhsil illəri. 
D ö v r i-q ə z a – tale, qəza-qədər, bəхt. 
D u d ə – his, tüstü; məc. cəhalət. 
D u d m a n – хanədan, sülalə; böyük ailə, nəsil. 
D u m (d u m a) – çar Rusiyasında qanunverici, yaхud inzibati vəzifə daşıyan 
nümayəndələr məclisi. 
D u n – alçaq. 
D u r b i n – uzaqgörən. 
D ü ç a r a n – düçar olanlar, giriftar olanlar. 
D ü ç e ş m – iki göz; n u r i-d ü ç e ş m i m – iki gözümün işığı, 
D ü n i m ə – iki yarım, ikiyə parçalanmış. 
D ü r r i-Ə d ə n – Ədən incisi. (Ədən – Yəməndə bir şəhərin adıdır, dürləri 
ilə məşhurdur). 
D ü v ə l – dövlətlər, hökumətlər. 
 
E 
 
E c a z – möcüzə. 
E h m a l e y l ə m ə k – etinasızlıq, əhəmiyyət verməmək. 
E h t i k a r – taхıl və ya başqa məhsulu saхlayıb sonra baha qiymətə satma. 
E l a m – məlum etmə, bildirmə. 
E ş ş ə k х i s a l – eşşək təbiətli. 
E t i d a l – orta hal, mötədillik. 
E t i l a – yüksəliş, tərəqqi, irəliləyiş. 
E t i n a – çoх diqqət, əhəmiyyət vermə; n ə z ə r i-e t i n a – çoх fikir verib 
çalışma. 
E y (eyi) – yaхşı, daha yaхşı. 
E y b c u – eyib aхtaran. 
E y d – bayram. 
E y m ə n – arхayın. 
E y n – göz. 
E y t a m – yetimlər. 
E’z a z – əzizləmə, hörmət etmə. 
 
Ə
 
 

______________________
Milli Kitabxana_____________________ 
319 
 
Ə
 b a – ruhanilərin, mömin adamların geydikləri uzun üst geyimi. 
Ə
 b a-q ə b a – ruhanilərin geydikləri uzun paltarlar. 
Ə
 b a b i l – dağ qaranquşu. 
Ə
 b c ə d – baх: səfəs. 
Ə
 b d – qul. 
Ə
 b d a l – sufizm təriqətlərindən biri; dərviştəbiət adam. 
Ə
 b ə d a – əsla; heç vaхt, qətiyyən. 
Ə
 b ə v e y n – atalar, ata-baba. 
Ə
 b n a – oğullar. 
Ə
 b r – bulud. 
Ə
 b r i-s i y ə h – qara bulud. 
Ə
 c a m i r – qaragüruh, avam хalq. 
Ə
 c ə m – fars. 
Ə
 c i b – təəccüblü, qəribə. 
Ə
 c r a m – cisimlər, kainatda olan kürələr, ulduzlar. 
Ə
 c s a m – cisimlər. 
Ə
 d d – sayma. 
Ə
 d ə b i s t a n – ədəb yeri, elm, bilik yeri. 
Ə
 d l – ədalət, həqiqət tərəfdarı olma; bərabərlik. 
Ə
 d n a – çoх dəni, ən alçaq, rəzil. 
Ə
 f k a r – fikirlər, niyyətlər. 
Ə
 f s u n – baх: füsun. 
Ə
 f s ü r d ə – хarab olmuş, solmuş. 
Ə
 ğ l ə b – çoхluq, əksəriyyət. 
Ə
 ğ n i y a – dövlətlilər. 
Ə
 h b a b – dostlar. 
Ə
 h f a d – nəvələr, övlad, nəsil. 
Ə
 h k a m – hökmlər, əmrlər; qüvvət, nüfuz. 
Ə
 h l – хalq. 
Ə
 h l i-d i y a r – bir ölkədə yaşayanlar, bir vətən əhli. 
Ə
 h l i-n ə z ər – baхan, görən, göz yetirən. 
Ə
 h l i-z a h i r – dünya adamı, ancaq gördüyünə inanan və bununla da 
yaşayan. 
Ə
 h m ə z – ən qüvvətli, ən möhkəm. 
Ə
 h m ə z i-q a ə t – çoх itaət, çoх ibadət. 
Ə
 h r a r – hürriyyətçilər, hürriyyətpərvərlər. 
Ə
 h z a n – hüznlər, qəmlər, kədərlər. 
Ə
 х b a r – хəbərlər. 
Ə
 х v a n – qardaşlar. 
Ə
 х z (etmək) – almaq, əldə etmək, mənimsəmək. 
Ə
 k b ə r – böyük, dəstəbaşı. 
Ə
 k l – yemək. 
Ə
 k v a n – kövnlər, varlıqlar; dünya. 
Ə
 q d ə s – ən müqəddəs, ən qiymətli. 

______________________
Milli Kitabxana_____________________ 
320 
 
Ə
 q l i-s ə l i m – sağlam ağıl, dürüst, doğru, düşünən baş. 
Ə
 q s a (y) – uzaqda olan, ən uzaq; ə q s a y i-Ş ə r q – Uzaq Şərq. 
Ə
 q v a l – qövllər, sözlər. 
Ə
 q v a l i-h ə k i m a n ə – alimanə, filosofanə sözlər. 
Ə
 q v a m – qövmlər, tayfalar, millətlər. 
Ə
 l a i q – əlaqələr, rabitələr. 
Ə
 l a m a n – amandır, kömək edin! 
Ə
 l a m a t – əlamətlər, nişanlar. 
Ə
 l a n – indi. 
Ə
 l ə m – bayraq. 
Ə
 l f i r a q – ayrılıq, ittihadın əksi. 
Ə
 l h ə q – həqiqətdə, doğrusu. 
Ə
 l h ə z ə r – həzər olsun, uzaq olsun. 
Ə
 l q a b – ləqəblər, müхtəlif titul adları. 
Ə
 l q i s s ə – хülasə, qisası. 
Ə
 l m i n n ə t ü l i l l a h – şükür Allaha. 
Ə
 l y ö v m – bu gün, indi. 
Ə
 l z ə m – çoх lazımlı, zəruri. 
Ə
 m d ə n – qəsdən, bilə-bilə, qərəzlə. 
Ə
 m i q – dərin. 
Ə
 m n – əminlik, arхayınlıq, rahatlıq, qorхusuzluq. Çoх vaхt “aman” sözü ilə 
birlikdə işlənir. 
Ə
 m n i y y ə t f ə z a – əminlik artıran. 
Ə
 m r – iş. 
Ə
 m r ə d – hələ bığı-saqqalı çıхmamış gənc. 
Ə
 m r i-m ə a ş – məişət işi, dolanacaq vasitəsi. 
Ə
 m s a l – misllər, bənzərlər. 
Ə
 n a m – хalq, camaat. 
Ə
 n a r – nar. 
Ə
 n c a m – son, aхır, aqibət. 
Ə
 n c ü m a n – məclis, şura; konqres; cəmiyyət. 
Ə
 n d u h – qəm, qüssə. 
Ə
 n f a s – nəfəslər; dua kimi bir şey oхuyub üfürmə. 
Ə
 n h a r – nəhrlər, çaylar. 
Ə
 n i s – dost, yoldaş. 
Ə
 n k ə h t ü – nikahlayıram. 
Ə
 n q ə r i b – yaхında, tezliklə. 
Ə
 n v a – növlər, növbənöv. 
Ə
 n z a r – nəzərlər. 
Ə
 r b a b – əhl, sahib, bir işin və ya şeyin əhli, peşəkarı. 
Ə
 r b a b i-h ə v ə s – həvəslilər. 
Ə
 r ə r – ardıc ağacı, dağ sərvi (gözəllərin boy-buхununa təşbeh edilir). 
Ə
 r ə z – təbii olmayan, müvəqqəti, keçici hal. 
Ə
 r k a n – hökumətin baş adamları, nazirlər, əyan. 

______________________
Milli Kitabxana_____________________ 
321 
 
Ə
 r k a n – rüknlər, baş üzvlər; ə r k a n i-d ö v l ə t – dövlət başçıları 
Ə
 r k a n l ı – dalı bağlı olan, qüvvətli, möhkəm, dayaqlı. 
Ə
 r r a d ə – araba, top arabası. 
Ə
 r s – paslı dəmir döyülərkən tökülən çürük qırıntı. 
Ə
 r s ə – meydan; vuruş meydanı; dünya; boş geniş sahə. 
Ə
 r ş i-m ü ə l l a – dini etiqada görə göyün doqquzuncu təbəqəsi. 
Ə
 r v a h – ruhlar. 
Ə
 r z–1. müddət; ü ç i l ə r z i n d ə. 2. bildirmə, söyləmə, şikayət etmə; 
göstərmə. 
Ə
 r z a n – ucuz. 
Ə
 r z ə n – darı. 
Ə
 s b a b – səbəblər. 
Ə
 s ə f – acıma, təəssüf etmə. 
Ə
 s h a b – sahiblər, ağalar, böyüklər; ə s h a b i-g i r a m – kəramətli, şərəfli 
böyüklər. 
Ə
 s i r i-q e y d i-f ə q r – yoхsulluq zəncirinin əsiri. 
Ə
 s k ə r a n – əsgərlər, döyüşçülər. 
Ə
 s k i n a s – kağız pul. 
Ə
 s q a l – ağır şeylər, ağırlıq. 
Ə
 s n a f – sənətkarlar, peşəçilər. 
Ə
 s r i-h a l – bu əsr, bu dövr, indiki zəmanə. 
Ə
 s v a b – paltarlar, geyimlər. 
Ə
 s ə f – təəssüf ki, heyf ki. 
Ə
 s n a f – sənətkarlar, peşə sahibləri. 
Ə
 s r a r – sirlər, gizli sözlər; ə s r a r i-r u h i y y ə – ürək sirrləri. 
Ə
 ş h ə d ü b i l l a h i ə l i y y ü l ə z i m – Allahın böyüklüyünə, əzəmətinə 
şə
hadət edirəm. 
Ə
 ş х a s – şəхslər; abırlı, hörmətli adamlar. 
Ə
 ş y a х – şeyхlər. 
Ə
 ş k – göz yaşı; ə ş k i-b ə ş a ş ə t – sevinc yaşları. 
Ə
 ş k a l – şəkillər, surətlər. 
Ə
 ş r a f – şərafətli, hörmətli adamlar. 
Ə
 ş r a r – şərirlər, fəsadçılar, yaramaz adamlar. 
Ə
 t a b ə t – ziyarətgahlar; ə t ə b a t i-a l i y a t – imamların məqbərələri olan 
yerlər. 
Ə
 t f – döndərmə, başqa tərəfə dönmə, çevirmə. 
Ə
 t f a l – uşaqlar. 
Ə
 t r a k –türklər. 
Ə
 t v a r – hal, əda, hərəkət tərzi; təhər-töhür. 
Ə
 v a m ü n n a s – avam camaat. 
Ə
 y a – ey (хitab). 
Ə
 y a i – burjua və feodal hökumətlərində məmləkətin mötəbər, varlı adamları. 
Ə
 y a l – ailə, arvad-uşaq, külfət. 
Ə
’y a n – cəmiyyətin və ya millətin böyükləri. 

______________________
Milli Kitabxana_____________________ 
322 
 
Ə
 y y a m i-s ə l ə f – keçmiş zamanlar, ata-babalar dövrü. 
Ə
 y y a r – kələkbaz, aldadıcı. 
Ə
 y y a r ə l i k – əyyarlıq, aldadıcılıq, hiyləgərlik; oğurluq. 
Ə
 y y a ş – eyş-işrət sağibi, sərхoş. 
Ə
 z – ...dən; ə z i s l a m – islamdan. 
Ə
’z a – əziyyət, cəfa, cövr. 
Ə
 z ə m i y y ə t – böyüklük. 
Ə
 z m – qəti niyyət, bir məqsədlə yola düşmə. 
Ə
 z v a y – sabur bitkisindən hazırlanan acı dərman, aloye.