Murakkab qo‘shma gap shakida ma’lumot. Qo‘shma gaplar komponentlarining soniga kura, ikki xil buladi:
1)ikki komponentli qo‘shma gaplar (boglangan, ergashgan, Bog‘lovchisiz qo‘shma gaplar bashsiga).
2) ko‘p komponentli (murakkab) qo‘shma gaplar.
Ko‘p komponentli qo‘shma gaplar uch va undan ortik komponentlarning mazmun va grammatik jishatidan birikishidan shosil buladi.Masalan: Askarlar bedapoyaga tuplanib o‘zlari bazm kura boshlaganida, kishlok asholisi birin ketin tomoshaga kelishdi.(Y.SH.) Gapi sham uchta 1) Askarlar tuplanib, 2)O‘zlari bazm kura boshlaganida, 3) kishlok asholisi kelishdi) ,birinchisiga -komponent ikkinchisiga fe’lning -ib affiksi bilan yasalgan ravishdosh shakli vositasida, ikkinchi komponen uchinchisiga fe’lning sifatdosh (gan-ida) formasi vositasida ikkinchi komponent uchinchisiga fe’lning sifatdosh (gan-ida) shakli vositasida tobelanish munosabatida boglangan.
Shavoni rayxon xidiga tuldirib shabada yelib utdi, Arik buyida oq teraklar daryodek shovilladi,bogning kaysi bir joyida dup-dup olma tushdi.(O.YO) Bu qo‘shma gap sham uch komponentdan 1- shabada o‘tdi 2-teraklar shovilladi.3-olma tushdi iborat bulib, komponentlar o‘zaro bog‘lovchi vositalarsiz (intonatsiya yuli bilan) boglangan .Kun botgan, lekin shali korongu tushmagan.Atrof yorug‘.(O.Y.) qo‘shma gap tarkibidagi birinchi va ikkinchi komponentlar lekin zidlov bog‘lovchisi yordamida, ikkinchi va uchinchi komposhnentlar o‘zaro bog‘lovchi vositalarsiz (oshang yordamida boglangan.) Demak, bu tip qo‘shma gap komponentlarining boglanishi turlichadir.
2.Ko‘p komponentlar qo‘shma gaplarning turlari.
Ko‘p komponentli (murakkab) qo‘shma gaplarni kuyidagi turlarga ajratish mumkin.
1) boglanish yuli bilan tuzilgan ko‘p komponentli qo‘shma gaplar; 2) ergashish yuli bilan tuzilgan ko‘r komponentli qo‘shma gaplar; 3) bog‘lovchi vositalarsiz tuzilgan ko‘p komponentli qo‘shma gaplar;
4) aralash tipda tuzilgan kup komponentli qo‘shma gaplar.
