M.İSMİxanov, H. Bayramov, S. VƏLİyeva

Təlimdə fərdi yanaşma prinsipi. Bu prinsip təlimdə tə-

---

90 
ləbələrin fərdi xüsusiyyətlərini nəzərə almağı, hər kəsin inkişafı 
üçün əlverişli şərait yaratmağı və təlimdə uğurlu fərdi cığırını 
tapmağı tələb edir. Təlimdə fərdi yanaşmanın vacibliyi onunla 
bağlıdır ki, qrupdakı tələbələrin qüvvə və imkanları eyni deyil-
dir: bəziləri təlim materialını tez qavrayıb uzun müddət yadda 
saxlaya bildikləri halda, başqaları gec öyrənib tez də unudurlar. 
Təlimdə fərdi fərqlər müxtəlif sahələrdə (bilik səviyyəsində, işgü-
zarlıqda, müstəqillik və fəallıq səviyyəsində, motivlərdə, iradi in-
kişaf səviyyəsində və s.) özünü göstərir. Müəllim bu göstəricilər 
üzrə hər bir tələbənin fərdi xüsusiyyətlərindən çıxış edərək 
təlimdə fərdi yanaşmanı həyata keçirir. 
Bu prinsipin tətbiqində müxtəlif qaydalar əsas götürülür: 
- tələbələrin fərdi maraq və qabiliyyətlərini inkişaf etdir-
mək; 
- fərdi fərqlərdən çıxış edərək tapşırıqları fərdiləşdirmək 
və diferensiallaşdırmaq; 
- zəif və yaxşı oxuyan tələbələrlə onların səviyyələrinə 
uyğun iş aparmaq (fərdi tapşırıqlar, əlavə məşğələlər, məs-
ləhətlər və s.), müəllimin köməyini fərdiləşdirmək; 
- fərdi tədris planı ilə təhsil alan tələbələrlə fərdi işi 
gücləndirmək. 
Təlim üçün zəruri şəraitin yaradılması prinsipi. Bu 
prinsip təlim üçün lazımi şərait yaratmaqla onun səmərəsini 
yüksəltməyi nəzərdə tutur. Qeyri-normal şəraitdə (məsələn, çox 
isti və ya soyuq otaqda) keçilən təlimdən yüksək nəticə əldə et-
mək mümkün deyildir. Bu prinsip belə bir qanuna əsaslanır: 
təlim prosesi lazımi şəraitdə cərəyan etdikdə onun səmərəsi 
artır və əksinə. 
Təlim üçün zəruri şərait dedikdə dörd qrup şərait nəzərdə 
tutulur: a) tədris – maddi şərait (təlimin dərslik, dərs vəsaitləri, 
əyani və texniki vasitələrlə təmin edilməsi); b) gigiyenik şərait 
(auditoriyanın sahəsi, hava tutumu, temperaturu, işıqlığı və s.); 
c) mənəvi-psixoloji şərait (demokratik ünsiyyət, humanist mü-
nasibət, sağlam mənəvi-psixoloji iqlim, pedaqoji etika və s.); ç) 

---

91 
təlimdə estetik şərait (məktəbin estetik tərtibi, münasibətdə, 
nitq və davranışda gözəllik, geyim estetikası). 
Bu prinsip müəyyən qaydalarla həyata keçirilir: 
- təlim üçün normal gigiyenik şərait yaratmaq; 
- sağlam mənəvi-psixoloji iqlim yaratmaq; 
- müəllim-tələbə münasibətlərini humanistləşdirmək; 
- tələbələrdə müsbət emosional vəziyyət yaratmaq.