76
novateurpublication.org
Bir sutkadagi o`rtacha suv istemoli 2,5 litr. Ehtiyojdan
ortiqcha ichil-gan suv
yurak tomir sistemasiga zo`rlik qiladi. Organizm suvsizlanganda qo`z-g’alishlar
gipotalamusning chanqash markaziga boradi.
Chanqash markazidagi neyronlar bir qancha manbalardan keladigan impulslar
ta`sirida qo`zg’aladi: a) Bu impulslardan
biri organizm suvsizlanishi, haqidagi
signallar yetkazuvchi to`qima va qon tomirlardagi osmoreseptorlardir.
b) Impulslarning ikkinchi manbai og’iz bo`shlig’idir. Og’iz
shilliq qavatining
qurishi chanqash markaziga boradigan impulslarni kuchayishiga olib keladi.
c) Uchinchi mexanizm qonning quyuqlashishi to`g’risidan axborot to`g’ri dan to`g’ri
gipotalamusdagi osmoreseptorlarni qo`zg’atadi.
Ko`plab harakat markazlarining birgalikda va integrativ faoliyati natijasida
chanqashga doir intilishini keltirib chiqaradi. Bu esa
inson yoki hayvonlarni suv
ichish uchun, suvni izlash harakatlarni yuzaga chiqaradi. Suv ichish tufayli chan-
qash markazining qo`zg’aluvchanligi pasayadi.
Organizmdagi suv, qon, to`qima
suyuqligi va hujayralar orasida uzluksiz harakatda bo`ladi.
Harakatlanadigan suv hazm yo`llari va buyraklar orqali chiqariladi. Bir kecha-
kunduzda 6 litrga yaqin suv hazm shiralari orqali hazm kanalining bo`shlig’iga
tushadi va yana qaytadan qonga yoki limfaga so`riladi. Bu harakat-lanayotgan suv
hajmiga qator omillar ta`sir ko`rsatadi.Tashqi muhit harorati ko`tarilganda teridagi
qon tomirlarining kengayishi oqibatida, ichki organlarning qon bilan ta`minlanishi
pasayib, organizm suvsiz-lanishi tufayli suvning miqdori kamayadi.
Qorin
bo`shlig’idagi qon tomirda qon va limfa dimlanib qolishi bir tomondan qon bilan
limfa orasidagi harakatlanayotgan suvni kamayishiga,
ikkinchi tomondan hazm
bo`shlig’idagi suvni kamayishiga olib keladi.
Dostları ilə paylaş: