Moddalar almashinuvining fiziologik as

5-jadval. 
Tana suyuqliklarida ionlarning konsentrasiyasi (m. ekv/l./). 
Elektrolitlar 
Plazma 
 To`qima 
suyuqligi
Hujayra ichi 
suyuqligi 
K A T I O N L A R 
Natriy 
142 
145 
8 
Kaliy 
5 
4 
151 
Ka`lsiy 
5 
- 
2 
Magniy 
3 
- 
28 
Umumiy yig’indi
155 
149 
189 
A N I O NLA R 
Karbon kislota 
27 
30 
10 
xlor 
103 
117 
- 
fosfat 
2 
- 
100 
su’fat 
1 
- 
10 
Organik kislota 
6 
- 
4 
Oqsillar 
16 
- 
65 
Umumiy yig’indi 
155 
146 
189 
Mineral tuzlar qon ivishida, gazlar almashinuvida, sekresiya, so`rilish va 
ayiruv jarayonlarida ishtirok etadi. Jigar va mushaklarda temir, suyaklarda kal’siy 
va fosfor, mushaklarda kaliy yig’iladi. Kerak bo`lganda bu zahiralar safarbar 
etiladi. Masalan, homiladorlikda homilaning rivojlanishi tufayli ona organizmi-
dagi suyaklardan kal’siy safarbar etiladi. Organizm fiziologik jarayonlarini amalga 
oshirishda fosfor, oltingugurt, yod, brom, ftor va boshqa bir qancha elementlar ish-
tirok etadi. Anionlar-xloridlar, fosfatlar, sul’fatlar, karbonatlar va silikatlar, kati-
onlardan natriy, kaliy, kal’siy, temir, magniy va mis ayniqsa katta ahamiyatga ega. 
Katta yoshdagi odamning bir kecha-kunduzgi talabi o`rtacha: natriy 5g, kal’siy 1g, 
kaliy 5g, fosfor 1,5- 2g, oltingugurt 1g, temir 10-15g (homiladorlikda kal’siy 3-5g, 

---

78 
novateurpublication.org 
temir 3-4g ). Sitoplazmaning asosiy qismini tashkil etuvchi mineral moddalar 
(natriy, kal’siy, fosfor, kaliy, xlor, oltingugurt) makroelementlar deyiladi. 
Sitoplazmada juda kam miqdorda (% ning yuzdan va mingdan bir bo`laklarida ) 
bo`lgan moddalar - yod, brom, ftor, kobal’t, temir, rux, mis, molibden va boshqalar 
mikroelementlar deyiladi. 
Mikroelementlar a`zolarda bir xil miqdorda, ya`ni bir tekis yig’ilmaydi: Masalan: a)