Modernizatsiyalash jarayonlari

Maktab o‘quvchilarida nutqi buzilishini psixologik-pedagogik tuzatish. 
Nutqiy buzilishi bo‘lgan 
bolalarning 
psixologik-
pedagogik 
xususiyatlari. 
Nutqiy 
buzilishi 
bo‘lgan 
bolalarning markaziy nerv 
tizimi faoliyatida funksional 
yoki organik chetlanishlar 
ko‘zga tashlanadi. Miyaning 
organik zararlanishi sababli 
issiq, 
transportda 
Yurish, 
arg‘imchoqda ko‘p vaqt tebranish bolalarga yomon ta’sir ko‘rsatadi, boshlari 
og‘riydi ko‘ngillari ozadi va boshlari aylanadi. Tez charchab qoladilar, qattiq 
ta’sirlanishlari, jahllari chiqish bilan ajralib turadilar. Ular emotsional barqaror 
emaslar, ularning kayfiyatlari tez o‘zgaradi, serjahl, agressiv, bezovta 
bo‘ladilar. Shuningdeq ularda sustlik va lanjlik kuzatiladi. Bunday bolalar 
tinch o‘tira olmaydilar, butun dars davomida ishchanlik va diqqatini saqlab 
turish qiyin bo‘ladi. Juda tez xafa bo‘ladilar, gapga quloq solmaydilar. 
Tanaffusdan keyin esa darsda diqqatlarini jamlashlari qiyin bo‘ladi. Odatda 
bunday bolalarda diqqat va xotira, ayniqsa, nutqiy xotiraning bo‘shligi, yaxshi 
tushunmaslik holatlari kuzatiladi. 
Umumiy o‘rta ta’lim maktablari qoshida logopedik punkt faoliyat yuritadi. 
O‘quvchilar bilan logopedik puntkda korreksion ishlar butun o‘quv yili 
Нутқий бузилиш, нутқий бузилишнинг 
сабаблари, механизмлари, симптоматикаси, бориши 
ва 
тузилиши 
унинг 
олдини 
олиш, 
махсус 
(коррекцион) ўқитиш ва тарбия масаласи билан 
логопедия 
шуғулланади. “Логопедия” термини 
Юнончадан таржимаси “тўғри нутқни тарбиялаш” 
маъносини англатади. Нутқий бузилиш турли 
мутахассислар - физиолог, невропатолог, психолог, 
лингвист ва бошқалар томонидан ўрганилади.

---

508 
davomida individual va guruhli shaklda olib boriladi. Nutqi buzilganlik o‘ta 
jiddiy bo‘lsa o‘qitish maxsus ta’lim muassasalarida olib boriladi. Bunda 
o‘quvchi bilan davolash-sog‘lomlashtirish va psixologik-pedagogik ishlarni 
birga olib borish nutqiy buzilishni tuzatishning muhim sharti hisoblanadi.
Logopedik yordam ko‘rsatish sog‘liqni saqlash va aholini ijtimoiy ta’minlash 
tizimlarida ham amalga oshiriladi. Poliklinikalarda va psixonevrologik 
dispanserlarda logopedik kabinetlari mavjud bo‘lib, bu yerda nutqida buzilishi 
bo‘lgan bolalarga logopedik yordami ko‘rsatiladi.