Moliya-kredit

Mikroqarz bo‘yicha ta’minot uchinchi shaxs kafilligi, sug‘urta polisi, likvidlikka ega bo‘lgan mol-mulk garovi va boshqalar bo‘lishi mumkin.
Mikroqarz beruvchi tashkilot arizani olgandan so‘ng uch ish kuni ichida uni ko‘rib chiqishi va qaror qabul qilishi shart.
S hu bilan birga mikroqarz berish to‘g‘risida ijobiy qaror qabul qilinishiga ta’sir etuvchi omillar:

• 
  ijobiy kredit tarixi;
  
• 
  doimiy daromad manbaining mavjudligi;
  
• 
  yetarli ta’minotni ta’minlash;
  
• 
  kerakli hujjatlarni to‘liq taqdim etish.
  

Shuni ta’kidlash kerakki, ba’zi banklarning mobil ilovalari masofadan turib mikroqarz olish imkonini beradi.
3.Iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida mikromoliyalashtirish tizimi va uning ahamiyati
Respublikamizda kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub’ektlari yildan – yilga o’z mavqeyini mustahkamlab bormoqdalar. Ular maxaliy xomashyo negizida eksportbop yoki import o’rnini bosuvchi mahsulotlar ishlab chiqarish, iste’mol bozorini sifatli tovarlar bilan to’ldirish, aholini ish bilan band qilish, jamiyatga esa soliqlar va boshqa majburiy to’lovlarni to’lash orqali katta naf keltiradi. Iqtisodiy o’sishni ta’minlash, yangi ish o’rinlarini tashkil qilish, bandlik muammosini hal etish, aholining daromadlari va farovonligini oshirishda tobora muhim o’rin tutayotgan kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni jadal rivojlantirish, rag’batlantirish va qo’llab-quvvatlashga alohida e’tibor qaratildi. Bunga yaqinda tasdiqlangan va bajarilishga o’tilgan 2017 yil 7 fevraldagi “2017 — 2021 yillarda O’zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo’nalishi bo’yicha harakatlar strategiyasini amalga oshirishga doir tashkiliy chora-tadbirlar to’g’risida”gi farmoniga binoan 2017 — 2021 yillarda O’zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo’nalishi bo’yicha harakatlar strategiyasi4 ishlab chiqililganini yaqqol misol deb aytish mumkin. Shunga ko’ra iqtisodiyotda davlat ishtirokini kamaytirish, xususiy mulk huquqini himoya qilish va uning ustuvor mavqeini yanada kuchaytirish, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik rivojini rag’batlantirishga qaratilgan institutsional va tarkibiy islohotlarni davom ettirish: -xususiy mulk huquqi va kafolatlarini ishonchli himoya qilishni ta’minlash, xususiy tadbirkorlik va kichik biznes rivoji yo’lidagi barcha to’siq va cheklovlarni bartaraf etish, unga to’liq erkinlik berish, «Agar xalq boy bo’lsa, davlat ham boy va kuchli bo’ladi» degan tamoyilni amalga oshirish va boshqalar. Ushbu chora-tadbirlar soliq va kredit imtiyozlari bilan bir qatorda, kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish uchun qulay biznes muhitini yaratish maqsadida instituttsional islohotlarni yanada chuqurlashtirishni ham o’z ichiga oladi. Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sohasining mamlakatimizni modernizatsiya qilish va yangilashning ishonchli tayanchi bo’lgan mulkdorlar sinfini, ya’ni o’rta sinfni shakllantirishdagi ulkan ahamiyatini hech narsa bilan qiyoslab bo’lmaydi. Shunday ulkan vazifalarini amalga oshirishda bank tizimi kredit berish amaliyotlarini taxlil etish, urganish va ularni respublika iqtisodiyotiga tadbik etish kabi dolzarb vazifalarni amalga oshirish lozim edi. Mamlakatimizda kasanachilik faoliyati va xususiy tadbirkorlik davlat va jamiyatimiz rivojida alohida o’rin egallaydi. Bugungi kunda biz bu sohani rivojlantirmasdan turib iqtisodiyotimizning kelajagini ta’minlay olmaymiz. Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sohasi ichki bozorimizni raqobatdosh va sifatli mahsulotlar bilan to’ldirishda, aholini ish bilan ta’minlash va shu asnoda ularning munosib daromad topishi, farovonligining oshib borishiga erishishda eng asosiy omillardan biri hisoblanadi hamda jamiyatimizning ijtimoiy-siyosiy tayanchi va poydevori bo’lgan mulkdorlar sinfining, ya’ni o’rta sinfning shakllanishi va mustahkamlanishini ta’minlaydi. Shuningdek, bu soha hozirda jamiyatimizdagi ijtimoiy va siyosiy barqarorlikning kafolati va tayanchiga, yurtimizni taraqqiyot yo’lidan faol harakatlantiradigan kuchga aylanib bormoqda. Kichik biznes sohasining iqtisodiyotdagi ahamiyati uning iqtisodiyotda raqobat muhitini ta’minlash, yirik korxonalar uchun mahsulot va xizmatlar etkazib berish, yangi ish o’rinlarini yaratish va ikkilamchi bandlikni ta’minlash, bozor tizimining moslashuvchanligini oshirish, ilmiy-texnikaviy inqilobni jadallashtirish resurslarni ishlab chiqarishga safarbar etish, soliq tushumlari hajmining o’sishini ta’minlash, aholi daromadlari darajasini barqarorlashtirish kabi omillar bilan belgilanadi. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “Xususiy mulk, kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni ishonchli himoya qilishni ta’minlash, ularni jadal rivojlantirish yo’lidagi to’siqlarni bartaraf etish bo’yicha chora-tadbirlar dasturi to’g’risida” 15.05.2017 yildagi PF-4725-son Farmoni va “Iqtisodiyotda xususiy mulkning ulushi va ahamiyatini oshirish chora-tadbirlari to’g’risida” 2017 yil 28 apreldagi PQ-2340-son qarorining bajarilishi borasida kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub’ektlari faoliyati uchun yanada qulay muhit yaratish, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub’ektlarining huquq va manfaatlarini himoya qilishni kuchaytirishga yo’naltirilgan normativ-huquqiy bazani yanada takomillashtirish, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub’ektlarining moliya-xo’jalik faoliyatiga davlat va nazorat tuzilmalarining aralashuvini keskin kamaytirish, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub’ektlarini tashkil etish tartibini soddalashtirish va faoliyat yuritishning moddiy-texnik shart-sharoitlarini ta’minlash, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub’ektlariga soliq va boshqa to’lovlar borasida engilliklar yaratish, hisobot topshirish tizimini takomillashtirish, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub’ektlarini kreditlash mexanizmini yanada takomillashtirish, kichik biznesni rivojlantirishga xorijiy investitsiyalarni keng jalb etish, ularining tashqi iqtisodiy faoliyat sohasidagi ishtirokini kengaytirish, ilg’or ilm-fan yutuqlariga asoslangan kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirishga keng yo’l ochib berish, kichik biznes sub’ektlariga taqdim etilayotgan imtiyozlar va qulay sharoitlar tizimini yanada rivojlantirish kabi ustuvor yo’nalishlar belgilab berilgan. Mamlakatimizda ishbilarmonlik muhitini yanada yaxshilash bo`yicha amalga oshirilayotgan kompleks chora-tadbirlar kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni jadal rivojlantirish va barqaror iqtisodiy o`sish sur`atlarini ta`minlash imkonini bermoqda. 2000-2016 yillarda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning YAIMdagi ulushi 31,0 foizdan 56,9 foizga o`sib, 25,9 foiz birlikka ortgan (1-rasm).
11 1-rasm. Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning YAIMdagi ulushi. (foizda).
O’zbekiston iqtisodiyotini barqaror sur’atlarda rivojlantirish omillaridan biri kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni taraqqiy etishini ta’minlash hisoblanadi. Ushbu soha bozor kon’yunkturasi o’zgarishlariga tez moslasha olishi, yangi ish o’rinlarini yaratish orqali aholi bandligini ta’minlash va daromad manbalarini yaratishi, o’rta mulkdorlar sinfini shakllantirish xususiyatlariga egaligi bilan ajralib turadi. 2016 yilda respublikamiz hududlari bo`yicha kichik biznes va xususiy tadbirkorliknining YAHMdagi ulushi Namangan va Jizzax viloyatlarida yuqori darajaga yetib, 80,3 foizni tashkil etgan. Shuningdek, Samarqand viloyatida bu ko`rsatkich 78,0 foiz, Surxondaryo viloyatida 75,3 foiz va Xorazm viloyatida 74,2 foizni tashkil etgan. Sirdaryo, Buxoro, Andijon, Farg`ona, Toshkent va Qashqadaryo viloyatlarida, Toshkent shahri va Qoraqalpog`iston Respublikasida kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning ulushi 50-70 foizlar oralig`ida bo`lib, o`rta darajani qayd etgan. Shu bilan birga, past daradaja qolayotgan Navoiy viloyatida bu ko`rsatkich 37,6 foizni tashkil etgan (1-jadval).

Kichik va o’rta bisnes Kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub`ektlarini har tomonlama qo`llab quvvatlash va ularga qulay shart-sharoitlar yaratib berish bo`yicha amalga oshirilayotgan chora-tadbirlar natijasida ularning soni yil sayin oshib bormoqda. 2017 yil 1 yanvar holatiga respublikamizda faoliyat ko`rsatayotgan kichik biznes sub`ektlari soni (dehqon va fermer xo`jaliklaridan tashqari) 218170 tani tashkil etib, 2000 yilga nisbatan 118731 taga yoki 2,2 barobar ko`paygan. O`zbekiston Respublikasi davlat statistika qo`mitasi ma’lumotlari Mamlakatimizda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni barqaror rivojlantirish orqali uning YaIMdagi ulushini oshirish, aholini ish bilan band etish, real daromadlarini ko’paytirish va turmush farovonligini yaxshilashda mikromoliyalash muhim ahamiyat kasb etadi. Mikromoliyalash aholini kambag’allikdan xalos etishi, ya’ni mehnatga layoqatli, iqtidorli aholi qatlamiga ish o’rinlari yaratish orqali o’z g’oya va yangiliklarini ro’yobga chiqarishi, daromad olish manbalarini kengaytirish asosida turmush farovonligini yaxshilashi, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirish yo’li bilan ularni jamiyatning ijtimoiy-iqtisodiy faol sub’ektlariga aylanishiga imkon beradi. Shuni ham ta’kidlash zarurki, mamlakatimizda ishbilarmonlik muhitini yaxshilash borasida olib borilayotgan ishlar xalqaro iqtisodiy tashkilotlarning reytinglarida o’zining ijobiy ifodasini topmoqda. O’zbekistonda aholi bandligini ta’minlash, uy xo’jaligi daromadlarining shakllanishi kabi ijtimoiy-iqtisodiy muammolar echimi kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub’ektlarini mikromoliyalash amaliyotining qay darajada rivojlanganligiga bog’liq bo’ladi. Hozirda respublikamizda mikromoliyaviy xizmatlar ko’rsatuvchi barcha moliya-kredit institutlari ushbu xizmat turiga bo’lgan jami talabni qondira olmaydi. 2016 yilda O’zbekiston iqtisodiy rivojlanishining asosi bo’lgan biznes yuritish uchun qulay shart-sharoitlar yaratish hamda kichik biznes va xususiy tadbirkorlik uchun xorijiy investitsiyalarni jalb etishga qaratilgan qator tizimli chora-tadbirlar amalga oshirildi. 2016 yil oktyabr oyida O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoevning «Tadbirkorlik faoliyatining jadal rivojlanishini ta’minlashga, xususiy mulkni har tomonlama himoya qilishga va ishbilarmonlik muhitini sifat jihatidan yaxshilashga doir qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida»gi tadbirkorlik sub’ektlari faoliyatini rejadan tashqari va muqobil tekshirishlarning barcha turlarini bekor qilish orqali yanada qulay ishbilarmonlik muhitini yaratishga qaratilgan Farmoni qabul qilindi. Ushbu hujjatda asosiy e’tibor kichik va xususiy korxonalarni jadal modernizatsiya qilish va ularning eksport faoliyatini rag’batlantirishni ta’minlash bo’yicha amaliy chora-tadbirlarga qaratilgan bo’lib, bu tarmoqlar va hududlar iqtisodiy rivojlanishining hamda aholi bandligini ta’minlashning muhim yo’nalishi bo’lishi lozim. Xususiy mulk va kichik biznes manfaatlarini ishonchli himoya qilish bo’yicha amalga oshirilgan chora-tadbirlar 2016 yilda ushbu sohaning barqaror rivojlanishi uchun imkon yaratdi. Mamlakat yalpi ichki mahsulotining umumiy hajmida kichik tadbirkorlik sub’ektlari tomonidan yaratilgan mahsulotlar qo’shilgan qiymati yil davomida o’sib bordi va birinchi chorakda – 43,1%ni, ikkinchi chorakda – 46%ni, uchinchi chorakda – 54,6%ni va yil yakuni bo’yicha 56,9%ni tashkil etdi hamda 2017 yilga nisbatan 0,4 f.b.ga o’sdi. 2016 yil davomida YaHMda kichik tadbirkorlik sub’ektlarining yuqori o’sish sur’ati Jizzax (1- chorakdagi 61,6%dan yil yakunida 80,3%ga), Namangan (68,2%dan 80,3%ga), Samarqand (67,7%dan 78%ga) shuningdek, Surxondaryo, Xorazm, Sirdaryo, Buxoro va Andijon viloyatlarida qayd etildi. 2016 yilda asosiy kapitalga kiritilgan investitsiyalar 6 barobardan ziyodga o’sib, I chorakdagi 3235,9 mlrd.so’mdan yil yakuni bo’yicha 19963,2 mlrd.so’mgacha o’sdi va respublika bo’yicha o’zlashtirilgan investitsiyalar hajmining 40,3%ini yoki o’tgan yilga nisbatan o’sish 122,9%ni tashkil etdi. 2016 yil yakuniga ko’ra, KTdagi bandlar soni 10392,5 ming kishini tashkil etib, o’tgan yildagi ko’rsatkichga (10178,9 ming kishi) nisbatan 102,1% ni tashkil etdi. Iqtisodiyotdagi jami bandlar tarkibida KTdagi bandlarning ulushi 78,1%ni tashkil etdi. KTning individual sektorida – 8212,1 ming kishi (2017 yilga nisbatan o’sish 3,3 f.b.), kichik korxona va mikrofirmalarda – 2180,4 ming kishi mehnat qilmoqda. KTning xususiy sektori hissasiga 9573,5 ming kishi yoki kichik biznesda band bo’lganlarning 92,1%i to’g’ri kelmoqda. Hukumat tomonidan kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub’ektlari uchun yaratilgan qulayliklar va imtiyozlar tufayli, yangi tashkil etilgan sub’ektlar soni 8 O`zbekiston Respublikasi davlat statistika qo`mitasi ma’lumotlari sezilarli ortdi va 2017 yildagi 225998 birlikdan (o’sish 26,9 ming birlik) 2016 yilda 233292 birlikka (o’sish 31,8 ming birlik) ko’paydi. Tarmoqlar kesimida eng ko’p tashkil etilgan yangi kichik biznes sub’ektlari soni sanoat va qurilish sohasi (9654 birlik), savdo (8536), qishloq, o’rmon va baliq xo’jaligi (3337), xizmatlar sohasi (2839), tashish va saqlash sohasi (1666) va boshqa sohalarga (5734) to’g’ri keldi. Hududlar kesimida yangi tashkil etilgan kichik korxonalar sonining o’sishi Toshkent shahri (o’sish 23,5%), Toshkent (9,2%), Andijon (8,4%), Samarqand (7,2%), Farg’ona (8,0%), Buxoro (5,8%), Jizzax (4,7%), Xorazm (4,7%) viloyatlarida qayd etildi. Tashkil etilgan kichik biznes sub’ektlari ulushi bo’yicha respublika o’rtacha darajasidan past ko’rsatkichlar Navoiy (2,7%), Sirdaryo (3,8%) viloyatlari va Qoraqalpog’iston Respublikasi (4,1%) bo’yicha qayd etildi. Biznesni faollashtirish bo’yicha chora-tadbirlar yangi kichik korxonalar va mikrofirmalarni paydo bo’lishiga, eng muhimi yangi ish o’rinlarini yaratishga hissa qo’shdi. 1-rasm ma’lumotlariga ko’ra 2016 yilda 26 mingdan ziyod yangi sub’ektlar hamda 480 mingdan ziyod yangi ish o’rinlari yaratildi. 2017 yil 1 yanvar holatiga ro’yxatga olingan sub’ektlar soni 221140 birlikni (fermer va dehqon xo’jaliklarisiz) tashkil etdi. Kichik biznesda bandlar soni 9897,5 ming kishiga yoki o’tgan yilga nisbatan deyarli 4,8 f.b.ga o’sdi hamda respublika iqtisodiy faol aholisining 77,2%ini tashkil etdi. Kichik tadbirkorlik sub’ektlari tomonidan aholiga pullik xizmatlar hajmi 11004,3 mlrd.so’mni (o’tgan yilga nisbatan 116,9% o’sish) tashkil etdi. Umumiy pullik xizmatlar hajmida kichik tadbirkorlikning ulushi 48,5%ni tashkil etdi. So’nggi yillarda kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sohasiga davlat tomonidan katta e’tibor berilishi hamda qo’llab-quvvatlanishi natijasida uning mamlakatimiz yalpi ichki mahsulotidagi ulushi yildan-yilga ortib bormoqda. O’zbekiston iqtisodiyotini rivojlantirilishida moliyaviy xizmatlar ko’rsatuvchi tashkilotlar asosiy o’rinni egallamoqdalar. Ularning moliyaviy ko’maklari evaziga kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub’ektlari va tadbirkorlik faoliyatini boshlamoqchi bo’lgan aholining iqtisodiy faol qismi o’z bizneslarni yo’lga qo’ymoqdalar, chunki mamlakat iqtisodiyotini rivojlantirishda kreditning ahamiyati kattadir. Kreditlash asosan moliyaviy xizmatlar ko’rsatuvchi tashkilotlar tomnidan amalga oshiriladi. Moliyaviy xizmatlar ko’rsatuvchi tashkilotlar odatda tijorat banklari, kredit uyushmalari, lombardlar, mikrokredit tashkilotlari va boshqa kredit tashkilotlaridan tashkil topadi. Moliyaviy xizmatlar ko’rsatuvchi tashkilotlardan biri bu banklardir. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2010 yil 26 noyabrdagi PQ-1438 sonli “2011-2017 yillarda Respublika moliya bank tizimini yanada isloh qilish va barqarorligini oshirish hamda yuqori xalqaro reyting ko’rsatkichlariga erishishning ustuvor yo’nalishlari to’g’risida”gi qarori asosida quyidagi chora tadbirlar amalga oshirilishi rejalashtirilgan edi:
 xalqaro moliya muassasalari va xorijiy mamlakatlar xukumatlari tomonidan ajratiladigan grantlar va kredit liniyalari miqdorini oshirish;
 tijorat banklarida imtiyozli kreditlash jamg’armalarini tashkil etish, jamg’arma mablag’larini uzoq hamda borish qiyin bo’lgan joylarda, shuningdek aholi zich yashovchi hududlarda faoliyat ko’rsatayotgan tadbirkorlik sub’ektlarini kreditlash uchun safarbar etish;
 iste’mol tovarlari ishlab chiqaruvchi korxonalarni kreditlash hajmini oshirib borish;
 mamlakatimizda ishlab chiqarilgan mahsulotlarni harid qilish uchun aholiga iste’mol kreditlari berishni yanada oshirish va hokazolar belgilab berilgan edi. Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirishda xorijiy investitsiyalar keng jalb etilmoqda. Xususan, Osiyo taraqqiyot banki, Islom taraqqiyot banki, Germaniya taraqqiyot banki (KfW), Xitoy Xalq Respublikasi Hukumati va boshqa xorijiy investorlar tomonidan kreditlar ajratildi. Respublikada nobank kredit tashkilotlari tizimini rivojlantirish borasida ko’rilgan chora-tadbirlar natijasida ularning soni, aholining keng qatlamlariga mikromoliyaviy xizmatlar ko’rsatish imkoniyati kengayib bormoqda. 17 2017 yilning 1 yanvar holatiga ko’ra nobank kredit tashkilotlarining umumiy soni 76 tani, shundan mikrokredit tashkilotlari soni 29 tani hamda lombardlar soni 47 tani tashkil etmoqda. Xususan, 2016 yil mobaynida respublikamiz hududlarida 15 ta yangi nobank kredit tashkilotlari tashkil etildi. Shulardan 5 tasi mikrokredit tashkiloti va 10 tasi lombardlardir. Lombard (frantsuz tilidan tarjima qilinganda Lombard) moliya muassasasi, ko’char mulk garovga qo’yish asosida ssuda beruvchi tashkilot tushuniladi. Lombardlar - fuqarolarga tegishli bo’lgan ko’char mulklar garovga qo’yilgan holda lombardlar tomonidan fuqarolarga kredit berish tushuniladi ya’ni lombardlar aholidan tilla taqinchchoqlar va boshqa likvid buyumlarni garovga qo’yish evaziga ma’lum bir shartlar va foizlarda moliyaviy xizmatlar ko’rsatmoqdalar. O’zbekiston respublikasida lombardlar 2002 yildan buyon O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining «O’zbekiston Respublikasi xududida lombardlarni ro’yxatdan o’tkazish va ular faoliyatini litsenziyalash masalalari to’g’risida"gi 402 - sonli Qarori bilan faoliyat yuritib kelmoqdalar. 2017 yilning 1 yanvar holatiga lombardlarning soni 47 tani tashkil qilmoqda. Mikrokredit tashkilotlari mikromoliyaviy xizmatlar bozorining eng yosh ishtirokchiloridan biridir. Ular 2006 yil 25 avgustdan buyon O’zbekiston Respublikasi "Mikrokredit tashkilotlari to’g’risida"gi Qonuni qabul qilingan dan so’ng faoliyat yuritmoqdalar. Mikrokredit tashkiloti - mikrokredit, mikroqarz, mikrolizing berish soxasida xizmatlar ko’rsatish bo’yicha faoliyatni amalga oshiruvchi va «Mikrokredit tashkilotlari to’g’risida»gi Qonunga muvofiq boshqa mikromoliyaviy xizmatlar ko’rsatuvchi yuridik shaxsdir. “Mikrokredit tashkilotlari to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikasi Qonuniga muvofiq mikrokredit tashkilotlarining boshqa mikromoliyaviy xizmatlar ko’rsatuvchi tashkilotlardan farqi, ular qarz majburiyatlarini chiqarishga hamda jismoniy shaxslardan omonatlar (depozitlar) qabul qilishga haqli emas deb ko’rsatilgan. O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki ma’lumotlari. Bugungi kunda mikrokredit tashkilotlari mikrokredit yoki mikroqarz berish, qarz majburiyatini sotish yoki sotib olish(faktoring), mikrokredit tashkiloti lizing beruvchi sifatida ishtirok etadigan mikrolizing (moliya ijarasi) va qonun xujjatlariga muvofiq boshqa turdagi mikromoliyaviy xizmatlar ko’rsatish, shu jumladan iste’mol kredit berish bilan shug’ullanmoqdalar. Mikrokredit tashkilotlari kredit siyosatiga muvofiq o’rtacha yillik 60 % gacha mikrokreditlar bermoqdalar. Garov, ta’minot sifatida ular tilla taqinchoqlar, texnika asbob uskunalar va boshqa buyumlar qabul qilishadi. Shuningdek mikrokredit tashklotlar tijorat banklar va kredit uyushmalar singari depozitlar qabul qilmaydi. Unga ko’ra tijorat banklar tomonidan ajiratilayotgan kreditlar va mikrokreditlar uchun foiz stavkalari o’rtacha yillik 18 foizni, mikrokredit tashkilotlarida yillik 22 foizni tashkil qilayotgan bo’lsa, lombardlarda bu foiz stavkasi ancha balandroq. Lombardlar bir oyiga 18-20 foizgacha yillik foiz stavkalari esa tahminan 210 foizni tashkil qilmoqda. Amalga oshirilayotgan tashkiliy o’zgarishlar, yaratib berilgan iqtisodiy imtiyozlar va rag’batlantirish choralariga qaramay, xo’jaliklarning ichki ishlab chiqarish munosabatlari sekin o’zgarmoqda. qishloq xo’jaligining samarali ishlashini ta’minlash kerak bo’lgan o’zaro oldi-berdi qiluvchi tarmoqlarning hamkorlik qilish mexanizmi yaxshi ishlab chiqilmagan. Shu sababli, iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirishning yangi bosqichidagi asosiy vazifa islohotlarning borishini sekinlashtirayotgan sabablarni tezroq bartaraf etishdan, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub’ektlaridagi iqtisodiy munosabatlarni, eng avvalo, mulkchilik munosabatlarini yangilashni tugallashdan iborat bo’lmog’i kerak.