168
Inqirozga qarshi choralar dasturining konkret bo‘limlari — belgilangan
kompleks chora-tadbirlar quyidagi asosiy vazifani hal etishga qaratilgan.
Korxonalarni
modernizatsiya qilish, texnik va texnologik qayta jihozlashni
yanada
jadallashtirish, zamonaviy, moslashuvchan texnologiyalarni keng joriy
etish. Bu vazifa avvalambor iqtisodiyotning asosiy tarmoqlari, eksportga
yo‘naltirilgan va mahalliylashtiriladigan ishlab chiqarish quvvatlariga tegishlidir.
Bu o‘rinda ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish,
texnik va texnologik
qayta jihozlash, xalqaro sifat standartlariga o‘tish bo‘yicha qabul qilingan tarmoq
dasturlarini amalga oshirishni tezlashtirish vazifasi qo‘yilmoqda. O‘z navbatida,
bu mamlakatimizning ham tashqi, ham ichki bozorda barqaror mavqyega ega
bo‘lishini ta’minlash imkonini beradi.
Bugungi kunda iqtisodiyotimizni modernizatsiya qilish, texnik va texnologik
yangilash, uning raqobatdoshligini
keskin oshirish, eksport salohiyatini
yuksaltirishga qaratilgan muhim ustuvor loyihalarni amalga oshirish bo‘yicha
Dastur ishlab chiqilmoqda. Shu borada, dastlabki hisob-kitoblarga ko‘ra, umumiy
qiymati 24 milliard AQSH dollaridan ziyod bo‘lgan qariyb 300 ta investitsiya
loyihasi ustida ishlamoqdamiz. Jumladan, bunda yangi qurilish loyihalari — 18,5
milliard dollarni, modernizatsiya va rekonstruksiya qilish, texnik va texnologik
qayta jihozlash bo‘yicha loyihalar esa taxminan 6 milliard dollarni tashkil qiladi.
18
Shuni qayd etish kerakki, bozor iqtisodi sharoitidagi buxgalteriya hisobida
markazlashgan rejali iqtisodiyot shartsharoitidan farqli o’laroq, asosiy
vositalarning yangi obektlari paydo bo’ladi va hisobga olinadi. Ularga qono’n
hujjatlariga muvofiq korxonaga mulk sifatida beriladigan yer uchastkasi ham
kiradi.
Yuqorida ko’rsatilgan BHMSning 5-bandiga muvofiq
asosiy vositalarning
yagona buxgalteriya hisobi inventar obektdir. Malum mustaqil vazifalarni bajarish
18
И.Каримов. Жаҳон молиявий-иқтисодий инқирози, Ўзбекистон шароитида уни бартараф этишнинг йўллари
ва чоралари.-Т.: Ўзбекистон.2009.
169
uchun mo’ljallangan barcha moslamalar va ashyolar yoki alohida konstro’ktiv
jihozlangan o’sko’nalari bo’lgan obyekt inventar obyekti, deb e’tirof etiladi.
Masalan, ishlab chiqarish binosini ishga tushirishda unga, odatda, yong’indan
saqlash, ventilyatsion va isitish tizimlari biriktiriladi. Buxgalter hisobida bunday
qurilmalar bino bilan birga bir inventar obyekt sifatida qaraladi. Ammo asosiy
binoga biriktirilgan
passajir yoki yuk liftlari, sovutgich kameralari, sanoat
pechlari, odatda, alohida inventar obektlar sifatida qaraladi. Malum ishni
bajarishga mo’ljallangan va o’zida bir butunlikni ifodalovchi konstruktiv birikkan
predmetlarning alohida kompleksi ham o’z navbatida invetar obekti bo’lishi
mumkin. Konstruktiv birikkan predmetlar kompleksi deganda kompleksga
kiruvchi
har bir predmet mustaqil emas, balki faqat o’z vazifasini kompleks
tarkibida bajarishi natijasida umumiy moslama va xususiyatga ega bo’lgan bitta
yoki turli vazifaga ega bo’lgan bitta yoki bir necha predmet tushuniladi. Biroq
bitta asosiy vositaning turli foydalanish muddatiga ega bir nechta mustaqil obekti
bo’lsa, har bir bunday obekt buxgalteriya hisobida alohida mustaqil inventar
obekti sifatida e’tirof etiladi. Yuqorida keltirilgan -misolga qaytsak, faraz qilaylik,
foydali xizmat muddati 40 yilga m o’ljallangan ishlab
chiqarish binosiga ega
bo’lgan korxonada foydali xizmat muddati yetkazib beruvchi tomonidan
kafolatlangan va 25 yilni tashkil etadigan zamonaviy yong’indan saqlash tizimi
montaj qilindi. Mazkur holatda binoning yong’indan saqlash tizimi asosiy
vositalarning alohida inventar obyekti sifatida hisobga olinishi kerak.
Dostları ilə paylaş: