Монография toshkent «malik print co»

Yonuvchanligi past bo‘lgan yog‘och-qipiqli plitalarini ishlab chiqarish texnologik jarayonining texnik-iqtisodiy

ko‘rsatkichlari

Maydalangan g‘o‘zapoyalaridan yog‘och-qipiqli plitalarini ishlab chiqarishda sintezlangan fosfor o‘z ichiga olgan polimerlarni mus- tahkamlik (chidamlilik) xususiyatlarini o‘zgartiruvchi va antipiren (olovni ushlab turuvchi vosita) sifatida qo‘llash bo‘yicha tadqiqotlar

natijalarini joriy etish ammiak xlorid qotiruvchisi miqdorini sezilarli darajada kamaytirishi mumkin. Iqtisodiy samaraga iste’molni qis- qartirish va har yili respublikada ko‘p miqdorda xom ashyo sifati- da yangilanadigan qimmatbaho va import qilingan yog‘ochni paxta g‘o‘zapoyasi bilan almashtirish orqali erishiladi.
4.13-jadvalda paxta g‘o‘zapoyalaridan olovga bardoshli yog‘och-qipiqli plitalarini ishlab chiqarish texnologiyasini joriy etishdan kutilayotgan iqtisodiy samarani hisoblash uchun, “INTER- MEBEL” QK OAJning rejalashtirilgan hisob-kitoblari asosida xom ashyo, baza bo‘yicha mahsulot va yangi parametrlarning taxminiy qiymati ko‘rsatilgan.
4.6-jadval

Asosiy va yangi variantlar uchun xom ashyoni hisoblash.

Xarajat moddalari	O‘lchov birligi	Narxi, so‘mda.	100 m^3 yog‘och-qipiqli plitalar uchun xarajatlar. summa, so‘mda
			Asosiy variant	Yangi variant
Yog‘och qipiqlari	Tn	40000	38000	-
Paxta g‘o‘zapoyalari	Tn	5000	-	32000
Karbamid formaldegid qatroni	Kg	50000	28000	28000
Qotirgich - ammoniy xlorid.	Kg	3000	33000	-
Fosforli polimeri	kg	10000	-	10000
Ishchilarning ish haqi	Sum		350000	350000
Muhandislik-texnik ishchilarining ish haqi	Sum		280000	280000
Ijtimoiy sug‘urta badallari	Sum		32400	32400
Tibbiy xizmat ko‘rsatish (1%)	Sum		2500	2500
Bandlik jamg‘armasi (2%)	Sum		5000	5000
Joriy ta’mirlash uchun materiallar	Sum		36000	36000
Elektr energiyasi	Kvt/chas		12000	9000
Amortizatsiya	Sum		10500	10500
Avtotransport	Sum		50000	50000
Mehnat muhofazasi va xavfsizlik texnikasi	Sum		32400	32400
shu jumladan maxsus sut	Sum		15000	15000
Maxsus sovun	Sum		5000	5000
Maxsus kiyimlar	Sum		60000	60000
Himoya vositalari	Sum		24000	24000
Ta’mirlash jamg‘armasi	Sum		15000	15000
RMK	Sum		40000	40000
Energiya ustaxonasi	Sum		40000	40000
Asbobsozlik va avtomatlashtirish	Sum		100000	100000
J a m i :	Sum		331400	299400

4.13-jadvalda keltirilgan ma’lumotlar shuni ko‘rsatadiki, fosfor o‘z ichiga olgan polimer antipireni modifikator sifatida ishlatilishi sababli presslash jarayonining harorati va davomiyligi pasayadi, bu esa o‘z navbatida resurslar va energiyani tejashga olib keladi.
331400 – 299400 =32000 so‘m
O‘rtacha, “INTERMEBEL” QK OAJ kuniga 300 m³ yog‘och-qip- iqli plitalarini ishlab chiqaradi, agar oyiga 22 ish kuni bo‘lsa, oyiga iqtisodiy samarasi quyidagicha bo‘ladi:
300 m³ yog‘och-qipiqli plitalarini ishlab chiqarish uchun 32000x3
= 96000 so‘m talab qilinadi
S_o = 96000 x 22 = 2112000 so‘m / oyiga
Yiliga ish kunlarining soni 274 kunni tashkil etishini hisobga
olsak, yillik iqtisodiy samarani aniqlash qiyin emas:
S_yil = 96000 x 274 = 26304000 so‘m / yil. “INTERMEBEL” QK OAJ ko‘rsatkichlarining tahlili shuni ko‘r-
satadiki, yog‘och qipiqlaridan yasalgan yog‘och-qipiqli plitalarning narxi bilan solishtirganda, 100 so‘mga sotiladigan mahsulot uchun paxta g‘o‘zapoyasidan yong‘inga chidamli yog‘och-qipiqli plitlarni ishlab chiqarish narxi 1200 so‘m (12 %) va keltirilganlarniki 500 so‘mga pastroq, rentabellik darajasi 22,4 % ga yuqori. Qaytarilish muddati 3 yilni tashkil etadi, yog‘och-qipiqli plitlarini asosiy ishlab chiqarish uchun 12,6 o‘rniga samaradorlik koeffitsientidan 2,8 bar- avar yuqori. Yong‘inga chidamli yog‘och-qipiqli plitalarini ishlab chiqarishda xarajatlarni tejash asosan xom ashyo narxiga bog‘liq. Yong‘inga chidamli yog‘och-qipiqli plitalarini ishlab chiqarish tex- nologiyasini qo‘llash birlashtiruvchini tejashga, yog‘och-qipiqli pli- talar va yong‘inga chidamliligi jihatidan bir xil bo‘lgan qipiqlar- ni olishga, materialning yuklanishini avtomatik ravishda nazorat qilishga, qatronlar iste’molini vizual ravishda boshqarishga, uning turini tezda o‘zgartirishga va h.k. Shunday qilib, olovga bardosh- li yog‘och-qipiqli plitalarini ishlab chiqarish iqtisodiy jihatdan sa- marali va maqsadga muvofiqdir, degan xulosaga kelish mumkin va ulardan mebel sanoatida ham, qurilishda yog‘och-qipiqli plitalarini o‘rnini bosuvchi sifatida ham foydalaniladi. Ishlab chiqilgan tex- nologiyalarni joriy qilish natijasida kutilayotgan iqtisodiy sama- ralarni hisoblash bo‘yicha tegishli dalolatnomalar olingan.
To‘rtinchi bobning xulosalari

1. 
   Yong‘inga chidamli yog‘och-qipiqli plitalar materiallarini yaratish bo‘yicha nazariy va eksperimental tadqiqotlar shuni ko‘rsa- tadiki, paxta g‘o‘zapoyasidan yasalgan yog‘och plitalardan keng foydalanish ilmiy va texnologik taraqqiyotning rivojlanishiga mos keladi, ammo shu bilan birga, u mahsulot va tuzilmalarning yong‘in xavfining oshishidan iborat bo‘lgan salbiy tomonini ham ochib be- radi.
   
2. 
   Polimer modifikatoriga – S-R-S1, -O-C-R-Br, -C-O-C- ,
   

-SO, kabi faol funksional guruhlar kirishi aniqlandi, buning natijasi- da sinergistik effekt bilan himoyalangan materialning yonuvchan- ligi pasayishi mumkin, ya’ni fosforli galoid sinergizmi kuzatiladi. Birlashtiruvchiga polimer modifikatorini kiritish bilan, uning asosiy ko‘rsatkichlarini, masalan, karbamid-formaldegid bog‘lovchining mustahkamligi va suv o‘tkazuvchanligi xususiyatlarini oshirishi aniqlandi.

3. 
   Olib borilgan tadqiqotlar asosida olovga chidamli yog‘och-qip- iqli plitalar ishlab chiqarishning texnologik jarayoni ishlab chiqilgan va ularning ekologik, bakteriologik xususiyatlari o‘rganilgan. Ishlab chiqarish jarayonining texnik-iqtisodiy hisob-kitobi shuni ko‘rsat- diki, ishlab chiqilgan texnologiya faqat“INTERMEBEL” QK OAJ kiritilganda, kutilayotgan yillik iqtisodiy samarasi yiliga 26304000 so‘mni tashkil etadi.