Mövzu № Mülki müdafiənin yaranma tarixi, rolu və vəzifələri Plan


Sellər növlərinə görə 2 yerə ayrılır



Yüklə 1,95 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə57/218
tarix01.05.2022
ölçüsü1,95 Mb.
#56796
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   218
Mülki müdafiə (Mühazirələr)

Sellər növlərinə görə 2 yerə ayrılır:  
- Turbulentli sellər;  
- Strukturlu sellər.  
Turbulentli sellərdə gətirmə materialları daha az olur (30-40%) və sel axımının  
dağıdıcı təsirinə görə strukturlu sellərə nisbətən zəif olur.  
Strukturlu sellər daşlı-palçıqlı və ya sulu-palçıqlı olmaqla onların 1m³ kütləsində 
gətirmə materialları daha çox üstünlük təşkil edir.  
 
Torpaq sürüşməsi - torpağın alt və ya üst qatının müəyyən qədər kəskin yer  


dəyişməsidir.  Torpaq sürüşmələri dağ süxurları, torpaq kütlələrinin dağ yamacları, 
yarğanlar,  çay,  göl,  dənizlərin  sıldırım  sahilləri  boyu  öz  ağırlığının  təsiri  altında 
sürüşərək  yerini  aşağıya    doğru  dəyişməsidir.  Sürüşmənin  xarakteri  və  onun 
təhlükəlik  dərəcəsi  yerin  geoloji  qatlarının  xüsusiyyətlərindən  və  necə 
yerləşdiyindən  asılı  olur.  Sürüşmələr  təbii  hadisələrin  və  ya    insan  fəaliyyətinin 
nəticəsində  torpağın  yuyulması,  yaxud  aşınması prosesləri sayəsində  baş  verir  və 
daha  çox  zəlzələ  və  fırtına  zamanı  müşahidə  edilir.    Sürüşmə  kütlələri  müxtəlif 
süxurlardan  təşkil  olunur  ki,  onlar  arasında  tarazlığın  pozulması  davamlığın 
zəifləməsinə  səbəb  olur.  Sürüşmələrin  yaranmasına  təbii  və  süni    (antropogen) 
faktorlar  səbəb  ola  bilər.  Təbii  faktorlara  yamaclarda  sıldırımların      böyüməsini, 
onların  torpaqda  olan    əsasının  su  kütlələri  ilə  yuyulmasını,    seysmik    təkanları, 
süni  və ya antropogen faktorlara isə yol çəkilməsi zamanı yamacların  dağıdılması, 
meşələrin qırılmasını  aid etmək olar.   
Beynəlxalq  statistik  məlumatlara  görə,  sürüşmələrə  80%  antropogen  faktorlar  
səbəb  olur. Sürüşmələr 10° və daha çox bucaq altında olan yamaclarda baş verir. 
Gilli  süxurlara    malik  zonalarda  isə  həddindən  çox  nəmişlik  hətta  5-7°  bucaq 
altında sıldırım olduqda  belə sürüşmələrə gətirib çıxara bilər.  
Sürüşmələr hadisənin miqyasına, baş vermə  yerinə, sürüşmə prosesinin gücünə,  
mexanizminə  və  aktivliyinə  görə  təsnif  edilir.  Miqyasına  görə  sürüşmələr  iri, 

Yüklə 1,95 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   53   54   55   56   57   58   59   60   ...   218




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin