Mövzu 1 “Azərbaycan dilində işgüzar və akademik kommunikasiya” fənninin məqsəd və vəzifələri. I mühazirənin plani

İşgüzar məktubun kompozisiyası
İşgüzar yazışma kommunikasiya prosesi olduğu üçün tətbiq olunduğu zaman aşağıdakılar nəzərə alınmalıdır:

• 
  Müəllifin yazısının anlaşıqlı və başadüşülən olması;
  
• 
  Məlumat müəllifinin məqsədi və məramı;
  
• 
  Adresatın məqsədi, maraqları və qabiliyyəti;
  
• 
  Sadalanan müvafiq bacarıqların mətndə ifadə edilməsi.
  

Məktub mətninin ifadəedilmə bacarıqlarından aşağıdakılar həyata keçirilə bilər:

• 
  Xronoloji üsul
  
• 
  Faktiki üsul
  

Xronoloji üsulun tətbiqində məzmun baş verən hadisələr ardıcıllığına müvafiq şəkildə verilir, yəni əvvəlcə vəziyyət və yaxud hadisənin keçmişinə nəzər yetirilərək məktubun göndərilmə səbəbi şərh edilir, sonra isə dəlillər irəli sürülərək yekun nəticə verilir.
Faktiki izah üsulunda isə vacib dəlillər və ya ehtimallar məktubun əvvəlində qısaca (adətən bir abzasla) şərh edilir, daha sonra bütün təfərrüatları konkret və dəqiq bir şəkildə göstərilir.
Əsasən təşkilat (istehsal) fəaliyyətinin işgüzar məktublarında idarəetmə vəziyyəti təsvir olunduqda və yaxud hər hansı bir işin həyata keçirilməsinin vacibliyi əsaslandırılanda məzmunu xronoloji üsulla şərh etmək lazımdır. Adresatın diqqətinin cəlb edilməsinin vacib olduğu hallarda isə (təklif məktubu, reklam məktubu) faktiki izah üsulu daha təsirlidir.
İşgüzar məktublar vəzifəli şəxsə – adresata şəxsi müraciətlə başlayıb yekun etiket cümləsi ilə sona çatdırıla bilər. Məktubun mətni aşağıdakı hissələrdən ibarət ola bilər:

1. 
   Müraciət.
   
2. 
   Giriş.
   
3. 
   Mətnin əsas məzmunu (şərh, vəziyyətin təsviri)
   
4. 
   Nəticə.
   
5. 
   Xəbərdarlıq.
   
6. 
   Son etiket düsturu.
   

Müraciət
Müraciətin vəzifəsi adresatla əlaqə yaratmaq, onun diqqətini cəlb etmək, məktubun mövzusuna maraq yaratmaqdır. Adresata müraciət olunarkən onun xidməti mövqeyi, fəaliyyət sahəsi, şəxsi xidmətləri və digər aspektlər nəzərə alınır.