Microsoft Word 1-ci m vzu- fh t snifati

MM Rabitə və xəbərdarlıq sisteminin vəzifələri,təşkili prinsipləri və rabitə 
xəbərdarlıq vasitələri. 
 

---

 
217 
Mühafizə tədbirləri həyata keçirilərkən mülki müdafiə qüvvələrinə rəhbərlik üçün 
MM-i  idarəetmə  sistemi  yaradılır.  Bu  sistemin  məqsədi  hər  cür  şəraitdə  tabelikdəki 
qüvvə  və  vasitələrin  fəaliyyətə  hazırlanmasına  və  əməli  işlərinə  daimi  rəhbərliyi  və 
nəzarəti təmin etməkdir. 
Rabitə - idarəetmə sisteminin tərkib hissəsidir və onun əsas vasitələrindən biridir. 
Rabitə  olmadan  fasiləsiz  və  çevik  idarəetmə  mümkün  deyil.  Xüsusən  fövqəladə  hallar 
yaranan dövrdə, müharibə vaxtı, habelə təbii fəlakətlər və güclü istehsalat qəzaları baş 
verən  şəraitdə  çox  böyük  əhəmiyyət  kəsb  edir.  Buna  görə  də  MM-in  bütün 
vasitələrində  -  obyektlərdə,  rayon  və  şəhərlərdə,  respublikada  onun  rəhbərlərinin 
qərarları ilə müvafiq rabitə və xəbərdarlıq sistemləri təşkil edilir. 
MM-in  rabitə  sisteminin  mövcud  olan  bütün  rabitə  qüvvələri  və  vasitələrinin,  o 
cümlədən,  obyektdaxili  rabitə  şəbəkəsinin  vahid  təşkilati-texniki  birliyinə  deyilir.  Belə 
sistem  ümumdövlət  və  sahə  rabitə  xətlərindən,  radio,  radio-telefon  və  məftilli  rabitə 
qovşaqlarından və stansiyalarından, eləcə də MM qərargahlarının tabelli texniki rabitə 
avadanlığından, səyyar və siqnal vasitələrindən istifadə edilməklə yaradılır. 
Bütün  səviyyələrindən  olan  rabitə  sisteminin  əsas  vəzifələri-tabelikdəkilərin 
fasiləsiz  idarə  edilməsini,  qarşılıqlı  fəaliyyətin  təşkil  olunmasını  və  saxlanmasını, 
həmçının  sərəncamların,  siqnalların  və  məlumatların  vaxtında  veriməsi  və  qəbul 
olunmasını  təmin  etməkdən  ibarətdir.  Rabitə-yuxarı  təşkilatın  rəhbəri,  tabelikdəki 
qüvvələr və qonşular, həmçinin qarşılıqlı fəaliyyət göstərən orqan və qüvvəllər arasında 
təşkil edilir. 
Rabitə  sistemi  işə  daim  hazır  vəziyyətdə  saxlanmalı,  informasiyanın  etibarlı 
surətdə fasiləsiz, dəqiq və tez çatdırılmasına imkan verilməlidir. 
Buna nail olmaq üçün idarəetmə məntəqələrində rabitə qovşaqlarını əvvəlcədən 
yaratmaq  və  avadanlaşdırmaq,  bütün  rabitə  vasitələtindən  kompleks  halında  istifadə 
etmək,  eləcə  də  rabitə  vasitələrinin  ehtiyatlarını  yaratmaq  lazımdır.  FH-da  rabitə 
sisteminin  dayanıqlılığını  artıran  tədbirlərin  həyata  keçirilməsi,  qərargah  və  xidmət 
işçilərinə  texniki  rabitə  vasitələrini  dəqiq  işlətmək,  onlara  vaxtında  və  düzgün  xidmət 
göstərmək qaydalarının öyrədilməsi, şəxsi heyətin və avadanlığın etibarlı mühafizəsinin 
təmin olunması da bu sahədəki əsas tədbirlərdəndir. 
Rabitənin  təşkili  üçün  radio-telefon(məftili  rabitə),  səyyar  və  siqnalla  rabitə 
vasitələridən istafadə olunur. Bunlara rabitənin növləri deyilir. 
Radio  və  telefon  rabitə  növü  ən  mürəkkəb  şəraitdə  belə,  istənilən  məsafədəki 
çoxlu orqanlarla, eyni zamanda və dərhal rabitə yaradıb əlaqə saxlamağa imkan verir. 

---

 
218 
Məftilli rabitə vasitələrindən isə həm sülh, həm də hərbi dövrlərdə MM-in bütün 
vasitələrindən daha geniş istifadə olunur. 
Səyyar  rabitə  vasitələri  xüsusən  xilasetmə  işləri  aparılan  vaxt  cürbəcür  operativ 
sənədləri,  şifahi  sərəncamları,  məlumat  və  xəbərləri  icraçılara,  eləcə  də  yuxarı 
qərargahlara  çatdırmaq  üçündür.  Səyyar  rabitə  vasitəsi  kimi  təyyarələrdən, 
vertolyotlardan, avtomobillərdən və digər nəqliyyat vasitələrindən, bir sıra hallarda isə 
piyadalardan da istifadə edilə bilər. 
Siqnalla  rabitə  vasitələrindən  -  əhalini  xəbərdar  etmək,  habelə  göstəriş  və 
siqnalları  təkrara  vermək  məqsədi  ilə  istifadə  olunur.  Siqnal  vasitələri  elektrik  və  əl 
sirenalarından,  siqnal  raketlərindən,  yəni  işıq  və  səs  siqnalı  verən  vasitələrdən 
ibarətdir.