Mövzu: 10 ƏDƏBİ DİL, onun normalari

Qeyd. Saitlə bitənlərdə -stan yazılır.


Mürəkkəb sözlərin yazılışı

1. Bir vurğu ilə deyilən mürəkkəb sözlər bitişik yazılır: arabir, balacaboy, beşillik, beşmərtəbə, qalxanabənzər, qanunvericilik, dilucu, günəbaxan, gülərüz, özbaşınalıq, soyuqqanlı, ümumbəşəri, ucdantutma, bugünkü, ilbəil, günbəgün, qaçaqaç, Bülbüloğlu, Həsənoğlu, Çərkəzqızı, Əliağa...

0. 
   Tərkibindəki sözlərin səciyyəsindən asılı olaraq aşağıdakı hallarda
   

defisdən istifadə edilir:

a) qoşa sözlərdə: adda-budda, az-maz, qara-qura, kağız-kuğuz, qarma-qarışıq, qonaq-qara, dedi-qodu, əzik-üzük, sür-sümük, top-top, aşıq-aşıq...

tərkibində qeyri, əks, külli, anti, eks, vitse, kontr, ober, super sözləri işləndikdə: qeyri-adi, qeyri-iradi, əks-inqilab, əks-hücum, külli-ixtiyar, vitse-admiral, kontr-admiral, ober-leytenant, super-market...
izafət tərkiblərində: tərzi-hərəkət, nöqteyi-nəzər, həddi-buluğ, tərcümeyi-hal...
ç) tərkibində mənaca bir-birinə yaxın və ya zidd sözlər işləndikdə: ab-

hava, alış-veriş, ölüm-itim, kafe-restoran, kilovat-saat, cənub-qərb, şimal-şərq, az-

çox, elə-belə, gec-tez, ağıllı-kamallı, ucsuz-bucaqsız, pis-yaxşı, fabrik-zavod, iki-

üç, gedər-gəlməz, yazar-yazmaz, bitməz-tükənməz, dinməz-söyləməz...

Köməkçi sözlərin yazılışı

1. idi, imiş, ikən köməkçi sözləri adlardan (isim, sifət, say, əvəzlik) və saitlə qurtaran fellərdən sonra ayrı, samitlə bitən fellərdən sonra həm ayrı, həm də ilk saiti buraxılaraq, şəkilçiləşmiş variantlarda bitişik yazılır: ata idi, ata imiş, ata ikən, uşaq idi, uşaq imiş, uşaq ikən, gəlməli idi, gəlməli imiş, gəlməli ikən, gəlmişdi, gəlirkən, gəlmiş imiş...

0. 
   Qoşmalar iki cür yazılır:
   

a) birhecalı qoşmalar (-can, -cən, -dək, -tək) aid olduqları sözə bitişik

yazılır: dağacan, evəcən, küçəyədək, quştək....

0. 
   ikihecalı qoşmalar (qədər, kimi, ötrü, təki, üçün, ilə) aid olduqları sözdən ayrı yazılır: evə qədər, adam kimi, ondan ötrü, sənin təki, şagird üçün.