Mövzu 11. MarketiNQİn strategiyasi və planlaşdirilmasi

Mövjud vəziyyətin saxlanması strategiyasında
müəssisənin bazardakı mövjud
vəziyyətini qorumaq üçün onun fəaliyyət növlərinə məhdud miqdarda investisiya 
qoyulur və bunun vasitəsilə müəssisənin bazar liderliyi saxlanılır. Lakin investisiya 
qoyuluşunun məhdudlaşdırılması nətijəsində satışın artım tempi azalır. 
Məhsulun yığılması strategiyası
fəaliyyət növünün inkişaf etdirilməsinə 
investisiya qoyuluşunun dayandırılmasını, onun həyata keçirilməsinə çəkilən xərjlərin 
ixtisar edilməsini və bunların nətijəsində qısamüddətli yüksək gəlir əldə edilməsini 
nəzərdə tutur.
Ləğvetmə strategiyası
həm bazar mövqeyi, həm də bazar imkanları aşağı olan 
fəaliyyət növləri üzrə tətbiq edilir. Bu strategiyanın tətbiqi qeyd edilən fəaliyyət 
növlərinə investisiya qoyuluşunun və vəsait xərjlənməsinin dayandırılmasını, əldə 
edilməsi mümkün olan gəlirləri əldə etməklə ziyanın məbləğinin azaldılmasını və son 
nətijədə onun və ya strateci təsərrüfat vahidlərinin ləğv edilməsini nəzərdə tutur. 
Müəssisə səviyyəsində marketinq planlaşdırılmasının 
strategiyanın realiza-siyası 
mərhələsində
hazırlanmış strategiyanın nejə və kim tərəfindən həyata keçiriləjəyi, onu 
həyata keçirən şəxslərin məsuliyyəti, hansı hadisələrin harada baş verə bilməsi və bu 
hadisələrin nətijələrinin müəssisənin fəaliyyətində nəzərə alınması üçün hansı işlərin nə 
vaxt həyata keçiriləjəyi məsələləri həll olunur. 
Qeyd etmək lazımdır ki, marketinq strategiyasının realizasiyası onun tərtib 
olunmasının nətijəsi olsa da passiv proses deyil, aktiv prosesdir və müəssisənin bazar 
fəaliyyətinin effektliliyinə həllediji dərəjədə təsir edir. Belə ki, bazarın tələbinə uyğun 
gələn və müəssisəyə effektli bazar fəaliyyəti vəd edən strate-giyanın düzgün realizə 
olunmaması bu fəaliyyətin effektliliyini azalda və ya heçə endirə bilər. Deməli, bazarın 
tələbinə uyğun gələn strategiyanın hazırlanması müəssisənin müvəffəqiyyətli bazar 
fəaliyyətinin zəruri şərti olsa da onun kafi şərti deyildir. Onun kafi şərti məhz 

---

hazırlanmış strategiyanın düzgün realizə edilməsidir
. 
Beləliklə, bazar situasiyasına uyğun gələn strategiyanın tərtib edilməsilə onun 
realizasiyasının düzgün əlaqələndirilməsi müəssisənin bazar fəaliyyətinin 
effektliliyinin zəruri və kafi şərtidir. Buna görə də onlar arasındakı əlaqənin qurulması 
səviyyəsi müxtəlif nətijələr verə bilir. Bunu öyrənmək məqsədilə V. Bonoma tərtib 
edilmiş strategiyanı əlverişli və əlverişli olmayan strategiyaya, onun realizasiyasını pis 
və yaxşı realizasiyalara bölmüş və onların müxtəlif kom-binasiyalarının hansı nətijələrə 
səbəb olmasını təhlil etmişdir. O, tərtib edilmiş strategiya ilə onun realizasiyasının 
əlaqələndirilməsinin aşağıdakı varinatlarını qeyd etmişdir
Əlverişli strategiya - yaxşı realizasiya. Strategiya ilə onun realizasiyasının 
əlaqələndirilməsi, bir qayda olaraq, müəssisənin bazar fəaliyyətini yüksək effektlə 
həyata keçirməyə imkan verir. 
1. Əlverişli strategiya - pis realizasiya. Bu həmişə müəssisənin bazar fəaliy-
yətinin həyata keçirilməsində problemlərin yaranmasına gətirib çıxarır, bir çox
hallarda strategiyanın realizasiyasını idarə olunmaz prosesə çevirir və son nətijədə, 
fəaliyyətin effektliliyinin aşağı düşməsinə səbəb olur.
2. Əlverişli olmayan strategiya - yaxşı realizasiya. Strategiya ilə onun 
realizasiyasının əlaqələndirilməsinin bu variantında iki hal baş verə bilər. Birinjisi, o, 
əldə edilməsi nəzərdə tutulan nətijəyə nail olunmamasına, fəaliy-yətin uğursuzluğuna 
səbəb ola bilər. Məsələn, rəqib məhsullara nisbətən heç bir faydalılıq üstünlüyü 
olmayan məhsulları üzrə düzgün olmayan strategiya - yüksək qiymət strategiyası tərtib 
etmiş və bunun sayəsində satışın həjminin artırılmasını planlaşdırmışdır. Bu 
strategiyanın özünü doğrultması ehtimalı onsuz da həddən aşağıdır. Belə bir vaxtda bu 
strategiyanın realizasiyasında yüksək səviyyədə təşkil olunmuş reklam 
kompaniyasının həyata keçirilməsi istehlakçıların narazılığını daha da artırajaq, 
onların həmin məhsula müna-ibətini daha pisləşdirəjək və satışın həjminin daha yüksək 
templə aşağı düşmə-sinə səbəb olajaqdır. 
İkinji halda isə əlverişli olmayan strategiyanın yaxşı realizasiyası sayəsində 

---

buraxılmış səhvlər düzəldilir, çatışmamazlıqlar aradan qaldırılır və strategiya bazar 
situasiyasına uyğunlaşdırılır. Bunların nətijəsində isə müəssisənin bazar fəaliyyətinin 
effektliliyi nəzərdə tutulduğundan yüksək olur. Məsələn, fərz edək ki, strategiyanın 
tərtib edilərkən müxtəlif səbəblərdən «Ulduzlara» aid edilən fəaliyyət növləri əvəzinə 
«Qapan itlərə» aid edilən fəaliyyət növlərinə daha çox investisiya qoyulması nəzərdə 
tutulmuşdur. Strategiyanın realizasiyası ilə məşğul olan işçilər isə real bazar 
situasiyasını nəzərə alaraq buna imkan verməmiş və «Ulduzlara» aid olan fəaliyyət 
növlərinə daha çox resurs ayırmışlar. Şübhəsizdir ki, bu əldə ediləjək mənfəət həjminin 
artmasına səbəb olajaqdır. 
4. Əlverişli olmayan strategiya - pis realizasiya. Strategiya ilə onun realiza-
siyasının bu jür əlaqələndirilməsi həmişə pis bazar fəaliyyəti nətijələrinə gətirib çıxarır. 
Strateci marketinq planlaşdırılmasının 
nəzarət mərhələsində
müəssisənin bazar 
fəaliyyəti qiymətləndirilir, marketinqin ətraf mühitində baş verən dəyişikliklər və bu 
dəyişikliklərin müəssisənin bazar fəaliyyətinə təsiri öyrənilir, həmçinin müəyyən 
edilmiş göstərijilərdən kənarlaşmalar və onların səbəbləri aşkar edilir, zəruri hallarda 
strateci planlarda müvafiq düzəlişlər edilir və s.