7
İnhisar fəaliyyətini tənzimləyən ilk hüquqi aktlar hələ XIX əsrin ortalarında
ABŞ- da qəbul edilmişdir. Sonralar bir sıra ölkələrdə, o cümlədən, Azərbaycanda da
bazar münasibətlərinə keçidlə əlaqədar inhisarların fəaliyyətini tənzimləyən
qanunlar qəbul edilmişdir.
1. Şermanın qanunu (1890). Bu qanunla ticarətin gizli inhisarlaşması, bu və
ya digər sahədə təkbaşına nəzarətin əldə edilməsi, qiymətlər haqqında razılaşma
qadağan edilir. Bu qanunda trest firmasında birləşmə, ticarətdə inhisarlaşma aparma
uğrunda gizli sazişlər qadağan olunur. Qanunda göstərilir ki, inhisarlaşdırmağa cəhd
göstərən hər bir şəxs hüququ pozmuş hesab olunur və 50 min dollara qədər cərimə
və ya bir il müddətinədək azadlıqdan məhrum edilə bilər.
2. Kleytonun qanunu (1914). Bu qanunda saziş sferasında məhdud işgüzar
praktikanı, qiymət diskriminasiyasını, uyğunlaşmanı müəyyən edən maddələr öz
əksini tapırdı.
3. Robinson- Petmin qanunu (1936). Bu qanun ticarət sahəsində məhdud
işgüzar praktikanın olmasına, qiymət qayğısına, qiymət diskriminasiyasına qadağa
qoymuşdur. 1950- ci ildə Kleytonun qanununa Seller- Kefover düzəlişi edildi: qeyri-
qanuni uyğunlaşma anlayışı dəqiqləşdirildi, yəni aktivlərin alınması yolu ilə olan
uyğunlaşma qadağan olundu. Əgər Kleytonun qanunu ilə iri firmaların horizontal
yolla uyğunlaşmasına yol verilirdisə, Seller-Kefover düzəlişi horizontal
uyğunlaşmanı məhdudlaşdırdı.
Antiinhisar fəaliyyəti haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu
inhisarçılıq fəaliyyətinin qarşısının alınmasının, məhdudlaşdırılmasının və aradan
qaldırılmasının təşkilati və hüquqi əsaslarını müəyyən edir. Azərbaycan
Respublikasının “Antiinhisar fəaliyyəti haqqında” qanununa uyğun olaraq bir
müəssisə satışın 33 %-ə, 3 müəssisə 50% -ə, 5 müəssisə 66,6% -ə malik olduğu
hallarda inhisarçı müəssisə hesab edilir.
İnhisarçılıq fəaliyyətinin qarşısının alınması aşağıdakı hərəkətləri özündə əks
etdirir:
1. Bazarda hökmran mövqe tutan və rəqabəti məhdudlaşdıran yeni
Dostları ilə paylaş: 
