Mövzu: “Azərbaycan dilində işgüzar və akade

YAZILI VƏ ŞİFAHİ TƏQDİMATlAR HAZIRLIĞI

Təqdimat Fəal (interaktiv) təlim metodları ilə aparılan dərslərin mühüm elementləeindən biri olan təqdimat tələbənin tədqiqat fəaliyyətinin göstəricisi sayılmalıdır. Bu metod tələbələrə imkan verir ki, o, tədqiqatın nəticəsini müxtəlif yollarla təqdim edə bilsin, öz fikirlərini dəqiq ifadə etmək, mükəmməl nəticə çıxarmaq bacarığına yiyələnsin. Təqdimata hazırlaşan tələbə qrup halında işləyəndə ünsiyyət mədəniyyətinə yiyələnir, fikir bölüşməyi bacarır. Belə olduqda isə onun (onların) hazırladıqları təqdimat dəqiq olur, yaxşı tərtibatı ilə diqqəti cəlb edir. Təqdimata hazırlaşan tələbələr təqdimatın hansı formada keçirmək barədə qaydalara yiyələnirlər. Müəllim təqdimatın növü və onun keçirilməsi qaydaları barədə tələbələri təlimatlandırmalıdır. Bu təlimatlara əməl edən tələbə vaxtdan səmərəli istifadə etməyə, fikrini daha dəqiq və yığcam şəkildə ifadə etməyə əvvəlcədən hazır olur. Təqdimatı keçirərkən ona şərh verməyi bacarır. Təqdimat müzakirə olunur və qaydalara əsasən qiymətləndirilir. Təqdimat fərdi və ya qrup şəklində həyata keçirilə bilər. Təqdimat hazırlayarkən nələrə diqqət yetirməli - Təqdimatın əvvəlində öncə dinləyiciləri salamlamaq, özünü təqdim etmək və təqdimatın mövzusunu diqqətə çatdırmaq lazımdır. - Təqdimatın mətnində daha çox sadə cümlələrdən istifadə etmək məsləhətdir. Cümlələrin anlaşıqlı, yığcam və təsirli olmasına xüsusi fikir verilməlidir. - Əlbəttə, təqdimatın dizaynı xüsusilə əhəmiyyətlidir. Təqdimatda müxtəlif tipli informasiyalara yer verilir. Bu informasiyalara mətn, şəkillər, qrafik təsvirlər, animasiyalar, videoçarxlar, videoffaqmentlər və s. daxildir. Bu informasiyaların da hər birinin özünəməxsus xüsusiyyəti var. Hər bir informasiyanın xüsusiyyəti nəzərə alınmalıdır. Məsələn, dinləyiciləri çoxrəngliliklə yormamalı (adətən 2-3 rəngdən artıq olmamalıdır), təqdimatın açıq rəngdə, mətndəki yazılı informasiyanın isə tünd rəngdə verilməsinə diqqət yetirilməlidir. Bir sözlə, əlavə edilən bütün vasitələr təqdimatın mövzusuna uyğun olmalıdır. - Təqdimat zamanı istifadə edilən mənbələri sonda qeyd etmək gərəkdir. - Təqdimatın mətninin strukturuna əhəmiyyət vermək lazımdır. Başlıqlar mətnin digər hissələrindən fərqləndirilməli, mətn giriş, əsas və nəticə olmaqla üç hissədən ibarət təqdim edilməlidir. Məhz bu ardıcıllıqla mövzunun məzmununun təqdim edilməsi dinləyicilərdə ona qarşı diqqət və maraq yaradır. - Təqdimat vaxtı, əsasən, üç məqama xüsusi fikir verilməlidir:

1. Auditoriyanın diqqətini cəlb etmək;

2. Təqdim edilən mövzunun məqsəd və məramını, predmetini açıqlamaq;

3. Mövzunun məzmununu mətnin strukturuna uyğun olaraq diqqətə çatdırmaq.

Qeyd edək ki, səs tonu, təqdimat zamanı dinləyicilərin gözlərinə baxmaq da verilən tələblərdəndir. Bu zaman dinləyicilərə tərəf arxa çevirmək olmaz. Təqdimata öncədən hazırlaşmaq lazımdır. Sonda təqdimatdan əldə edilən nəticə bir daha xatırlanmalı, dinləyicilərə təşəkkür edilməlidir. Təqdimatın uğurlu olması üçün bəzi tövsiyələrə əməl etməlisiniz: Görüşün ilk dəqiqələrində insan haqqında hansı təəssüratın yaranması böyük əhəmiyyət kəsb edir. Buna görə imiciniz üzərində işləməlisiniz. Duruş düz, baş qaldırılmış, çiyinlər düzəldilmiş, inamlı görünməlidir. Bu özünə inam, qorxu və həyəcan olmaması haqqında danışacaq. İnamlı görünmək kifayət deyil, səliqəli və gözəl olmalıdır. Görünüş düzgün geyim saxlamağa kömək edəcəkdir. Üstün olmalıdır iş tərzi. Bir çox aksessuarı asmaq, yalnız bir üzük və ya kiçik sırğalar kifayyətdir. Səsinizi məşq etməlisiniz. Bu çox vacibdir, çünki özünü təqdim etməyin əsası məhz özünüz haqqında olan hekayədir. Çıxışınız sakit və aydın olmalıdır. Heç bir halda telefonu səs rejimində tərk etməməlisiniz, əks halda zəng çalsa, diqqəti yayındıracaqdır. Məlumat təqdim edilərkən lazımsız jestlərdən istifadə edilməməsinə diqqət yetirmək lazımdır. Heç bir halda dinləyiciyə şübhə və laqeyd yanaşmamalısınız. Bu davranış performansın uğursuzluğuna səbəb olacaqdır. Hər kəslə ünsiyyətdə olma marağını göstərmək lazımdır. Bununla birlikdə çox emosionallıq göstərməyin. Həqiqətən uyğun olduqda gülümsəyə bilərsiniz. Asan ünsiyyət vasitəsi ilə auditoriya ilə əlaqə qurulmalıdır. İnsanların hekayənizə necə reaksiya verdiyini, suallarına cavab verdiyini və lazım olduqda fikirlərinin dəyərini nümayiş etdirərək onlardan bir şey istəmələrini izləyin. Təqdimatın sonunda vaxt ayırdıqlarına görə mütləq iştirak edənlərin hamısına təşəkkür etməlisiniz və vidalaşın. Təqdimat zamanı özünü necə aparmaq lazımdır? Özünüzdə müsbət təəssürat yaratmaq üçün nə dediyiniz deyil, həm də bunu necə etməyiniz vacibdir. Özünüzü inamlı bir insan, bir sahə üzrə bir mütəxəssis kimi sübut etmək istəyirsinizsə, bu qaydalara əməl edin: Aydın və inamla danışın. Çıxışınızı hamının eşitməsi üçün kifayət qədər yüksək edin hədəf auditoriyası. İnsanlar sizi eşitmirsə və başa düşmürlərsə, marağı itirirlər. Jestləri məhdudlaşdırın. Dialoqun ilk üç dəqiqəsində nitqə maksimum məna verin. Həmsöhbətinizə ortaq maraqlarınız olduğunu göstərin, faydalılığınızı göstərin. Təqdimat sifarişini əvvəlcədən düşünün və müsahibə zamanı ona əməl edin.

Nümunə alqoritmi özünüz haqqında təqdimat və nümunə mətni. Gülümsəyin və adınızı deyin.

Təhsilin təfərrüatlarını qısaca izah edin.

Bilik və praktik bacarıqlarınızı qeyd edin.

Bu universitetdə nə üçün oxuduğunuzu söyləyin.

Lazım olsa, ailə haqqında bir neçə kəlmə söylə.

Hobbi və hobbi haqqında qısa danışın.

Özünüzdəki faydalı şəxsi keyfiyyətləri qeyd edin

Əsas üstünlüklərinizi qeyd edin.

Diqqətinizə görə müsahibəyə təşəkkür edirəm.

Özünü təqdim etmək bir mütəxəssis imicini yaratmaqda mürəkkəb prosesin bir hissəsidir. Hər hansı bir fəaliyyətlə peşəkarcasına məşğul olan bir çox ictimai və işgüzar münasibətlərə daxildir. Peşə daxilində bir mütəxəssisin formalaşmasının bir xüsusiyyəti, peşə mühitinin əsərləri görüntü standartı kimi fəaliyyət göstərən nüfuzlu insanlara müraciət etməsidir. İkinci xüsusiyyət, birbaşa rabitə və müəyyən vasitələrlə (İnternet, peşə ədəbiyyatı, konfranslar, təlim) mütəxəssislərin öz aralarında məlumat və rabitə əlaqəsidir. Bu, həmkarların şəxsi keyfiyyətlərini deyil, həm də işgüzar səriştələrini bilməyə imkan verir. Mütəxəssisin xarici mühit (müştərilər) üçün fəaliyyətinin bir xüsusiyyəti onun müsbət imicinin tələbat qarantı olmasıdır. Bir mütəxəssisin müzakirəsi müəyyən bir dairədə baş verir, bir insanın rəyi digər insanlara ötürülür və öz-özünə mövcud olmağa başlayır.