Mövzu beynəlxalq şİRKƏTLƏRİn xariCİ bazara inteqrasiyanin təŞKİlati formalari, onlarin xarakteri VƏ XÜsusiYYƏTLƏRİ

Firmalararası inteqrasiya formalarının yaranması və təsnifləşməsi

2. 
   Dünya bazarının dinamik inkişafı və gərginləşən rəqabət mübarizəsi şəraitində məlum olur ki, şirkətlərin kooperativləşmə və əməkdaşlığın sayəsində əldə etdikləri strateji üstünlük rəqabət mübarizəsinin nəticələrilə müqayisədə daha yüksək olur. Buna görə də onların bir çoxu, müxtəlif birliklərə və alyanslara (o cümlədən beynəlxalq) daxil olma zəruriliyin olmasını çox yaxşı anlayırlar. Əməkdaşlığın məqsədləri, iştirakçılar arasında təsərrüfat münasibətlərin xarakterinə görə, birliklərə daxil olan müəssisələrin müstəqil olmaq dərəcəsindən asılı olaraq dünya təcrübəsində XX əsrin əvvəlində firmaların inteqrasiyalarının müxtəlif tipəri(konsernlərdən strateji alyanslara qədər) yaranmağa başlanıb. Təbidi ki bütün bu formaların sərhədləri kifayət qədər dəyişkəndir. Çünki müxtəlif mütəxəssislər tərəfindən (həm nəzəri həm təcrübə) verilən təriflər fərqli olur. Bəzilərinin fikrincə konsorsiumları strateji alyans adlandırmaq olmaz, digərlər isə əksinə (daha üstünlük təşkil edir) strateji alyansların növlərinən biri kimi konsorsiumları qeyd edirlər. Buna görə də biz görünən sərhəd qoymayaraq nəzəri və təcrübi baxımdan şirkətlərin inteqrasiya formalarının xüsusiyyətlərini göstərəcəyik.
   

Şərti olaraq şirkətlərin inteqrasiyalarının mövcud təşkilati formalarını “cod” və “yumşa”ğa bölək olar. Birincilərə konsernlərlər, trest, ikincilərə isə assosiasiya, konsorsium, strateji alyanslar aid edilir.

“Yumşaq” formalar daha çox beynəlxaq birləşmələr arasında populyardı, onlar təsisçilərə hüquqi və təsərrüfat müstəqilliklərini saxlamaqla birgə fəaliyyət aparmağa imkan yaradırlar. Strateji alyanslar, knsorsiumlar çərçivəsində isə təsisçilərin milli xüsusiyyətlərini saxlamaqla güclü korportiv strukturun üstünlüklərinin mobilizasiyası imkanları yaradılır. Çünki bəzi hallarda müəyyən səbəblərə görə (ilk öncə siyasi) şirkətlərin ictimai fikri və dövlət hakimiyyəti şirkətlərin belə inteqrasiya formalrına müsbət yanaşmırlar. Bu da onların müstəqilliyinin və sərbəstliyinin itirilməsinə gətirir. Şirkətlərin əsas inteqrasiya formaları: konsern, konqlomerat, konsorsium, kartel, sindikat, pul, trest assosiasiya və strateji alyanslardı

Firmalararası inteqrasiya formalırının tipləri- tam inteqrasiya, hissəvi inteqrasiya
“cod” interasiya formaların əsas xüsusiyyətləri