Mövzu «ÇƏTİN» UŞaqlar və onlarla aparilan iŞİn xüsusiYYƏTLƏRİ p L a n

 
Yüksək, idarə olunmayan səviyyəyə çatan, emosionallığa malik olan tipə 
daxil edilən uşaqlar hər şeyə çox yüksək reaksiya verirlər. Əgər onlar hər hansı 
bir sevinj, şadlıq hissi keçirirlərsə, öz ekspressiv davranışları sayəsindəbütün sifi 
hərəkətə gətirirlər; əgər onlar əzab, iztirab hissləri keçirirlərsə, onların ağlamağı 
həddindən artıq diqqəti jəlbediji olajaqdır. 
 

---

Hədsiz dərəjədə utanjaq, hər şeydən təsirlənən, həyəjanlı uşaqlar öz 
hisslərini həddindən artıq ujadan və aydın ifadə etməyə utanır, başqalarının 
diqqətini jəlb etməkdən qorxduqlarına görə öz problemlərini sakit keçirirlər. 
Çox vaxt «çətin» uşaqların meydana gəlməsi ailə tərbiyəsində yol verilən 
nöqsanlarla bağlı olur. ailədə valideynlər arasında uşaqların tərbiyəsində vahid 
tələbin olmaması, uşağın tərbiyəsi və onun şəxsiyyətinin inkişafı üçün müvafiq 
şəraitin yaradılmaması, valideynlər arasında jiddi konfiktin olması, valideyn- lərin 
davranışında uşağa mənfi təsir edəjək qüsurların mövjudluğu, ailədə əxlaq, ijtimai 
münasibət normalarına uyğun olmayan sərvət və normalar sisteminin formalaşması 
və s. «çətin» uşaqların yaran- masının başlıja səbəbləridir. 
Hələ kiçik məktəb yaşı dövründə emosional sahədə problemlərin olması ilə 
bağlı «çətin» uşaqların meydana gəlməsi və özünəməxsus amillərlə bağlı olur.
Kiçik məktəblilərdə emosional pozğunluğa səbəb olan amillərə aşağıdakıları 
aid etmək olar:
1. Təbii xüsusiyyətlər (temperament tipi); xoleriklərdə çox vaxt oyanma 
yüksək olur, onlarda təjavüzkarlıq yüksək olur; melanxoliklər ağlağan, utanjaq 
olurlar; 
2. Sosial amillər: a/ ailə tərbiyəsinin tipi (uşağı rədd etmək, eqoistik 
tərbiyə); b/ müəllimlərin münasibəti; v/ məktəb psixoloqunun təsiri. 
 
«Çətin» uşaqlarla iş aparmaq və onlarda özünü göstərən qüsurları aradan 
qaldırmaq üçün bu jür uşaqların əmələ gəlməsinin səbəblərini araşdırmaq, 
psixoprofilaktika və psixokorreksiya vasitələrindən sistemli şəkildə istifadə etmək 
lazım gəlir. Bu sahədə məktəb psixoloqlarının üzərinə xüsusi iş düşür.
Burada əsas diqqət şəxsiyyəti sosial jəhətdən deformasiyaya uğrayan, asosial 
uşaqların vaxtın da diaqnostikasını verməyə yönəldilməlidir.Uşaqların fərdi 
xüsusiyyətlərini nəzərə almaqla onunla araılajaq tərbiyəvi iş sistemini düzgün 
müəyyənləşdirmək zəruridir.
Təjrübə göstərir ki,çox zaman məktəbdə bu jür uşaqlarla aparılan profilaktik iş 
sistemsiz, az məqsədyönlü xarakter daşıyır. Tərbiyəvi təsir tədbirləri tərbiyəni 
deyil, bu və ya digər hərəkətinə görə uşaqdan əvəz çıxmağı xatırladır. 
Şagirdlərin davranışında və şəxsiyyətinin inkişafında özünü göstərə bilən 
qüsurların qarşısını almaq və onları aradan qaldırmaq sahəsindəki işin aşağıdakı 
istiqamətlərini müəyyənləşdirmək mümkündür: