Mövzu Entomologiya və kənd təsərrüfatı bitkilərinə zərərverən canlılar haqqında anlayış, onların növ tərkibi, çoxalma və inkişafı. Zədə və zərər. Plan



Yüklə 265,2 Kb.
səhifə15/84
tarix03.03.2023
ölçüsü265,2 Kb.
#86539
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   84
entomologiya

Mübarizə tədbirləri

Çəyirtkələrlə mübarizədə əsasən kimyəvi, mexaniki və aqrotexniki tədbirlrdən istifadə edilir.




Aqrotexniki mübarizə.
1. Tək halda yaşayan çəyirtkələrin kütləvi halda çoxalmasının qarşısını almaq üçün xam və dincə qoylumşu torpaqlardan istifadə edilməlidir.
2. Otlaqların çox tapdanmasına və otarılmasına yol verilməməlidir.
3. Asiya çəyirtkəsinin çoxalma ocaqlarını məhv etmək məqsədilə çay və göl daşqınlarından əmələ gələn su durğunları qurudulmalı və orada mədəni bitkilər əkilməlidir.
Kimyəvi mübarizə. Çəyirtkələr əleyhinə bu mübarizədə əsasən toz halında olan zəhərlər və zəhərli aldadıcı yemlər tətbiq edilir. Çünki səhra və yarımsəhra yerlərdə su çətin tapıldığı üçün məhlullardan istifadə etmək məsləhət deyil.
Çəyirtkələrin həvəslə qidalandıqları zəhərli aldadıcı yemlər jmıx unu, adi kəpək, ağac kəpəyi və s. zəhərlə qarışdırılması nəticəsində əldə edilir.
Çəyirtkələrin sürüdəki sıxlığından asılı olaraq hər hektara 10-20 kq aldadıcı quru maddə və müvafiq miqdar zəhər sərf edilir.
Şalalar (Tettigoniidae) – geniş yayılmış növlərdən yaşıl şalanı (Tettigonia viridissima L.), Göyçay şalasını (Poeclimon geoktschaicus S.), qaşqa şalanı (Decticus albifrons), uzunquyruq şalanı (Tettidonia caudata Ch.) və s. göstərmək olar.
Qeyd edilən növlər içərisində ən geniş yayılanı yaşıl şaladır. Azərbaycanın bütün rayonlarında geniş yayılmışdır.
Şalalar xarici görünüşünə görə çəyirtkələrə çox bənzəyir. Yaşayış tərzləri və inkişaf tsiklləri də, demək olar ki, çəyirtkələrdə olduğu kimidir.
Yazda (mart-may) torpaqda qışlayan yumurtalardan yetkin şalaya bənzər kiçik qanadsız sürfələr çıxır, 10-15 gündən sonra onlar qabıq dəyişir. Bundan başqa hər 10-15 gündən bir sürfələr qabıq dəyişir. Qabıqdəyişmə 5-7 dəfə təkrar olunur. Beləliklə şalalar öz inkişafları dövründə 5-7 yaş keçirir.
Sürfələrin yetkin hala keçməsi 50-70 gündə başa çatır. Yetkin fərdlər də sürfələr kimi fəal qidalanır.
Cinsi yetişkənliyə çatmış erkək şalalar səs çıxarır (oxuyur). Cütləşmədən sonra dişi fərdlər torpağa tək və koma halında bir neçə yumurta qoyur. Bir gündə dişi şala bir-birindən aralı 20 və daha çox yumurta qoyur. Torpağa qoyulmuş yumurtalar qışlayır.
Şalalarda kannibalizm vardır. Onlar çəyirtkələr, digər həşəratlar, qurdlar və s. ilə də qidalanır, hətta bir-birini yeyir.

Yüklə 265,2 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   84




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin