Mövzu№ Sahibkarlıq fəaliyyətinin mahiyyəti, növləri və innovasiya sahibkarlığı. Plan

Sahibkarlığın əsas təşkilat-iqtisadi formalarına konsernlər, assosiasiyalar, 
konsorsiumlar, sindikatlar, kartellər, maliyyə-sənaye qruplan aiddir.
 
Konsernlər 
- çoxsahəli səhmdar cəmiyyətləri olub müəssisəyə iştirak sistemi 
vasitəsilə nəzarət edirlər. Konsernlər müxtəlif şirkətlərdən səhm nəzarət paketini 
əldə edirlər və həmin şirkətlər isə konsernə daxil olurlar. Öz növbəsində konsernə 
daxil olan şirkətlər də digər səhmdar şirkətlərinin nəzarət səhm paketini əldə etmiş 
olur. 
Assosiasiyalar 
- iqtisadi cəhətdən müstəqil müəssisələrin könüllü birliyidir. 
Assosiasiyalann tərkibinə eyni istiqamətdə ixtisasla^ritış və müəyyən ərazidə 
yerləşən müəssisə və təşkilatlar daxil olur. Assosiasiyaların yaradılmasında əsas 
məqsəd elmi-texniki, istehsal, iqtisadi, sosial və digər məsələlərin həllində birgə 
fəaliyyət göstərməkdən ibarətdir. 
Konsersium 
- birgə iri maliyyə əməliyyatlarını həyata keçirmək məqsədilə 
sahibkarların birliyidir (məsələn, iri sənaye sahələrinə külli miqdarda 
investisiyaların yönəldilməsi və s.). Sahibkarların bu cür birliyi iri layihələrə 
maliyyə vəsaitləri yönəltməyə imkan verir. Elmi-texniki inqilab şəraitində elmi 
nailiyyətləri birgə tətbiq etmək məqsədilə konsersiumlar yeni sahələrdə yaradılır. 
Sindikat - 
məhsul satışını həyata keçinnək və rəqabəti təmin etmək məqsədi ilə 

---

yaranan sahibkarlar birliyidir. 
Kartel - 
istehsal edilən məhsulun və göstərilən xidmətlərin qiymətləri, bazarda 
satışının həcmi ilə bağlı sahibkarlar arasında bağlanan razılaşmadır. Sahibkarlığın 
ən yeni təşkilat-iqtisadi formalarından biri maliyyə- sənaye qruplarıdır. Maliyyə-
sənaye qrupları özlərində sənaye, bank, sığorta və ticarət kapitallarının birliyini əks 
etdirir. İqtisadi cəhətdən inkişaf etmiş ölkələrdə kommersiya müəssisələrinin 
formalarına xüsusi sahibkarlıq formalarını, partnyorları və korporasiyaları 
göstərmək olar. Ümumiyyətlə, iqtisadi ədəbiyyatda firma dedikdə təsərrüfat 
müstəqilliyinə malik olub istehsal və digər fəaliyyət növünü həyata keçirən iqtisadi 
subyekt başa düşülür. Xüsusi sahibkarlıq firmalarında sahibkar müəssisədə öz xüsusi 
maraq və mənafelərini müstəqil olaraq müəyyən edir. Bu zaman sahibkar firmanı 
idarə edir, mənfəət və gəlirdən istifadə ilə bağlı sərəncam verir, təsərrüfat 
müstəqilliyinə malik olur. Firmanın sahibi muzdlu işçi götürmək, işçiləri işdən azad 
etmək və müqavilələr bağlamaq hüququna malikdir. Xüsusi sahibkarlıq formasının 
üstünlüyü onun təşkilati idarəetmə fəaliyyətində sərbəst olması və kifayət qədər 
güclü iqtisadi motivləşməyə malik olmasıdır. 
Sahibkarlığın əsas çatışmamazlığı maliyyə və maddi resursların məhdudluğu, 
istehsalın daxili ixtisaslaşmasının inkişaf etmiş sisteminin olmaması və məsuliyyətin 
qeyri-məhdud xarakter daşımasıdır.