Mühasibat balansı –şirkətin icmal cədvəlində toplanmış və onun maliyyə vəziyyətini,müəyyən vaxt daxilində aktivlərinin,passivlərinin və kapitalının quruluşunu əks etdirən dəyər göstəriciləri sistemidir.Balans dedikdə,bərabərlik başa düşülür.İqtisadiyyatda balansın müxtəlif növlərindən istifadə olunur.Bunlara misal olaraq; büdcə balansı,tədiyyə balansı,valyuta balansı.ticarət balansı,mal balansı,material balansı,milli gəlir balansı,əhalinin pul gəlirləri və məsrəfləri balansı və.s.
Mehasibat balansı ikitərəfli cədvəl formasında tərtib edilir.Onun bir tərəfində müəssisənin əmlakı.digər tərəfində isə əmlakın əmələgəlmə mənbəələri əks olunur.Tərəflərin biri “aktiv” digəri isə “passiv” adlanır. Balansda aktivin ümumi məbləği ilə passivin ümumi məbləği bir-birinə bərabərdir. Müəssisənin balansı qz mahiyyətinə görə mühasibat uçotunun aşağıda göstərilən əsas bərabərliyini cədfəl formasında əks etdirir:balansı onun təsərrüfat fəaliyyətində baş vermiş təsərrüfat Məlumdur ki,təsərrüfat əməliyyatları müəssisənin əmlakına və onların əmələgəlmə mənbəələrinə təsir göstərir.Təsərrüfat əməliyyatları nəticəsində müəssisənin əmlakı və ya onların əmələgəlmə mənbəyi artır və ya azalır,yəni dəyişikliklər baş verir.Təsərrüfat əməliyyatlarının nəticəsində mühasibat balansında baş vermiş dəyişikliklər aşağıda göstərilən qruplara bölünür:
1.Balansın aktivində bir maddə artır,digəri isə həmin məbləğdə azalır.Belə dəyişiklik zamanı balansın ümumi yekunu dəyişmir.
baş vermir.Bu halda da balansın ümumi yekunu dəyişmir və tarazlıq pozulmur.
3.Balansın aktiv və passivində müxtəlif maddələr bərabər şəkildə azalır.Bu halda müəssisənin əmlakı da,onun əmələgəlmə mənbəui də eyni dəyişikliyə məruz qalır.Balansın yekun məbləği aktiv və passivdə bərabər şəkildə azalır,lakin tarazlıq pozulmur.
4.Balansın aktiv və passıvində müxtəlif maddələr bərabər şəkildə artır.Bu halda balansın aktiv və passivində yekun məbləğləri də bərabər şəkildə artır və tarazlıq pozulmur.
Mühasibat(maliyyə)hesabatlarının nümunəvi formaları və o cümlədən mehasibat balansı,onların tərtibat qaydaları AR-sı Maliyyə Nazirliyi tərəfindən müəyyən edilir.
Mühasibat balansı tərtib olunma prinsipinə görə bir neçə formada hazırlanır.Bunlar əsasən aşağıdakı formalardan ibarətdir:
