Mövzu№13:Ətriyyat-kosmetika mallarının və sintetit-yuyucu vasitələrin eyniləşdirilməsi və saxtalaşdırılması. Plan: Ətriyyat-kosmetika mallarının eyniləşdirilməsi və saxtalaşdırılması

Şüşənin kimyəvi tərkibinin eyniləşdirilməsi - şüşənin kəmiyyət və keyfiyyətcə tərkibinin GOST 30407-96 -a uyğun olması müəyyən edilir.
Adi, geniş yayılmış şüşənin kimyəvi tərkibini təxminən şüşənin normal formulu ilə ifadə etmək olar: R₂O·RO∙SiO₂. Belə ki, R₂O qrupuna qələvi oksidlər (Nа₂O, К₂O, Li₂O), RO qrupuna qələvi torpaq oksidləri (MgO, PbO, СаO), SiO₂ qrupuna isə Al₂O₃ və B₂O₃ aiddir.
Qeyd etmək lazımdır ki, mürəkkəb kimyəvi tərkibli şüşə nə "normal şüşə formulu", nə də digər təklif olunan formullarla ifadə oluna bilməz.
Şüşə kimyəvi tərkibinə və alınması üsullarına görə çox müxtəlifdir. Hazırda şüşə istehsalında elementlərin dövri sisteminin təxminən 80% (oksigen, silisium, kalsium, maqnezium, qurğuşun, barium, sink, natrium, kalium, alüminium, bor və s.) istifadə edilir.
Şüşələrin bir neçə təsnifatı mövcuddur, onlardan ən geniş yayılmışı Kitayqorodski təsnifatıdır. Ona görə bütün şüşə kütləsi kimyəvi tərkibinə (cədvəl 2) görə təsnif edilir, bütün şüşə məmulatları isə onların istehsalı və emalı metodlarına görə təsnif edilir.
Şüşənin təxmini kimtəvi tərkibi %

Oksidlər	Pəncərə şüşəsi	Sortluq üfürmə şüşə	Sortluq prers şüşə	Lampa şüşəsi	Tünd butulka şüşəsi
SiO2	71,5	74-75,5	73-75	73-74	68-72
Al2O3	1,6-1,8	0,5-0,6	0,8-1,0	1,0-1,5	4,5-7,0
Fe2O3	0,2	0,03-ə qədər	0,1	0,3-0,4	2,0-3,0
СаO	8,5	7,0-9,0	6,0-7,0	12,5-13,0	11,0-13,0
MgO	3,5	-	2,0-3,0	-	0,8-1,5
Nа2O	15,0	10-10,5	15,0-16,0	11,5-12,5	10,0-11,0
К2O	-	5,0-5,5	-	-	-

Şüşələrdə rast gəlinən şüşə əmələ gətirən birləşmələri aşağıdakı kimi qruplaşdırmaq olar:

1. 
   şüşəəmələgətirici;
   
2. 
   şüşə oksidləri (natrium oksidlər, kalium, kalsium, maqnezium, bariumu, qurğuşun və xeyli miqdarda boyaq oksidləri);
   
3. 
   amorf oksidləri (alüminium, xrom və dəmir oksidi)
   
4. 
   Şüşə duzları (Nа₂SO₄, NaNO₃, KNO₃, NaCI, CaSO₄, Nа₂CO₃ və digər duzlar, hansı ki, şüşədə qismən ionlara parçalanır). Çox kiçik miqdarda şüşə duzları şüşə kütləsində əriyirlər.
   

Natriuməhəngli və kaliuməhəngli şüşələrin tərkibində birvalentli oksidlər- 15-17%, ikivalentli - 8,5-9,5% və silisium oksidi - 73-76% təşkil edir.
Büllur şüşənin tərkibində: РbО - 23-28% (38% -ə qədər olur); ağır büllurun tərkibində SiO₂ 50-58%-dir, yüngül büllurda isə 59%-dən çoxdur.
Şüşəyə şüşəəmələgətirici (SiO₂) qismində kompleks zəruri xassələrin verilməsi üçün digər oksidlər əlavə edilir (modifikatorlar, К₂O, СаO, RbO, maqnezium və titan oksidləri).