Mualliflik shartnomasi germaniya va fransiya davlati tajribasida

 
XULOSA. 
Mualliflik huquqqi va turdosh huquqlarni tartibga solish, mualliflarning 
huquq va majburiatlari, mualliflik shartnomalarini tuzish, shartnoma shartlari va 
tartiblarini belgilash, amal qilish muddatlari barchasi har xil davlatlarda turli 
huquqiy 
hujjatlar 
yordamida 
tartibga 
solinadi. 
Germaniya 
Federativ 
Respublikasida mualliflik shartnomasiga har bir bo’limi va hatto so’zigacha 
alohida e’tibor bilan yondashishi, belgilangan qoidadan chetga chiqish taqiqlanishi, 
muallifning keyingi ishtiroki, shartnomada majburiy tarzda yoziladigan holatlar, 
tomonlarning huquq va majburiyatlari, asar uchun to’lanadigan haq miqdori va 
turlariga alohida moddalar belgilangan. Fransiya davlatida ham mualliflik 
shartnomasiga kuchli e’tibor qaratilgan bo’lsada Germaniya davlatidek har bir 
so’ziga alohida qaralmagan. Ikkala davlat ham jahon konvensiyalari normalariga 
asolanib ish yuritishadi. Mualliflik shartnomasi tuzishda ikkala davlat ham yozma 
shakl bo’lishini talab qiladi, shartnoma tuzilganda foydalanish huquqi to’liq yoki 

---

39 
qisman o’tkazilishi (ya’ni eksklyuziv (mutlaq) yoki oddiy (mutlaq bo’lmagan) 
foydalanish huquqlari), nizolarni sud orqali yoki o’zaro hal qilish tartiblari, 
shartnoma tuzishda mamlakat hududi tanlash huquqi berilishi jihatidan bir-biriga 
o’shaydi. Bu davlatlarning mualliflik shartnomalarida farqli jihatlari Fransiya 
davlatida asosan urf-odatlarga alohida e’tibor qaratganligi bois mualliflik 
shartnomasi tuzishda ham ushu jihatga qaraladi. Germaniyada o’zgartirilgan 
e’tiqod sababli muallif o’z asarini chaqirib olish huquqiga ega; muallif shartnoma 
tuzgan ikkinchi tomondan yiliga ikki marta qay tartibda foydalanganligi to’g’risida 
hisobot so’rash huquqiga ega. Alohida e’tiborni tortgan tomoni Germaniyada 
lisenziya va arbitraj to’g’risida ma’lumot berilganligi, Fransiya va O’zbekistonda 
mualliflik huquqi va turdosh huquqlarida keltirilmagan. Har bir davlatning 
mualliflik huquqida o’ziga hos jihatlari mavjud ekanligini o’rganib Evropa 
tajribasini inobatga olgan holda milliy qonunchiligimizda ba’zi o’zgarish va 
qo’shimchalar kiritish kerak deb hisoblayman, misol uchun hisobotlar topshirishni 
talab qilish, Fransiya davlatidek intellektual mulk kodeksi yaratilishi. 

---

40