MühaziRƏ 1 Standartlaşdırma haqqında anlayış

MÜHAZİRƏ 1

Standartlaşdırma haqqında anlayış,
onun məqsədi və mahiyyəti


Plan

1. 
   Standartlaşdırma haqqında anlayış. Standartlaşdırmada tətbiq olunan əsas terminlər.
   
2. 
   Standartlaşdırmanın qısa inkişaf tarixi.
   
3. 
   Standartlaşdırmanın üsulları.
   

Standartlaşdırma haqqında anlayış.
Standartlaşdırmada tətbiq olunan əsas terminlər.
Məhsulun və xidmətlərin keyfiyyətinin yüksəldilməsini təmin edən normativ sənədlər sistemində standartlar əsas yerlərdən birini tutur. Standartlarda keyfiyyətin əsas göstəriciləri və bu göstəricilərin ölçülərinin xarakteristikası müəyyənləşdirilir.
Standartlar elm və texnikanın son nailiyyətlərini özündə cəmləşdirir. Ona görə də onlar ölkənin iqtisadiyyatının inkişafında böyük rol oynayır. Çünki standartlar qabaqcıl təcrübənin, mütərəqqi üsulların geniş yayılması üçün imkan yaradır.
Standartlaşdırma- məhsullar (işlər, xidmətlər) üçün norma, qayda və xarakteristikaları müəyyənləşdirən fəaliyyət olub, aşağıdakıları təmin etmək məqsədi daşıyır:

• 
  məhsulların (işlərin, xidmətlərin) insanın həyatı, sağlamlığı, əmlak və ətraf mühit üçün təhlükəsizliyini;
  
• 
  məhsulların (işlərin, xidmətlərin) texniki, texnoloji və informasiya uyğunluğunu, eləcə də qarşılıqlı əvəz olunmasını;
  
• 
  məhsulların (işlərin, xidmətlərin) elm, texnika və texnologiyanın inkişafına uyğunluğunu və onların rəqabət qabiliyyətinin yüksəldilməsini;
  
• 
  ölçmələrin dəqiqliyini və vəhdətini;
  
• 
  bütün növ resusrsların qənaətini;
  
• 
  təbii və texnogen qəzaların və habelə digər fövqəladə vəziyyətlərin yaranması ehtimalları nəzərə alınmaqla təsərrüfat obyektlərinin təhlükəsizliyini;
  
• 
  Ölkənin müdafiə qabiliyyətini və səfərbərliyə hazırlığını;
  
• 
  Istehlakşıların məhsulların (işlərin, xidmətlərin) nomenklaturası və keyfiyyəti haqqında tam və səhih informasiyaya malik olmalarını.
  

Ümumiyyətlə, standartlaşdırmanın əsas məqsəd vəvəzifəsi eyni məhsullar üçün vahid normanı müəyyən etməkdir.
Standartlaşdırma elmin, texnikanın və qabaqcıl təcrübənin nəticələrinə əsaslanaraq nəinki hazırki, həmçinin gələcək inkişafın əsasını təyin edir və eləcə də elmi-texniki tərəqqi ilə bağlı olaraq daim inkişaf edir. Standartlaşdırma elmi-texniki və iqtisadi tərəqqinin sürətlənməsinə təsir edən möhtəşəm vasitədir. O, elm və texnikanın nailiyyətlərinin istehsalatda geniş tətbiqini təmin etməklə, maşın hissələrinin qarşılıqlı əvəzolunmasına zəmanət verir, xammal və materiallardan istifadəni yaxşılaşdırır, məhsulun keyfiyyətinin ən yaxşı nümunələr səviyyəsində saxlanmasını təmin edir, istehsalatın xüsusiləşdirilməsinin inkişafında əsas rol oynayır.
Standartın müəyyən olunmuş sahələrdə tətbiqi məcburidir və ona riayət olunmaması qanunvericiliklə mühakimə olunur.
Standartlaşdırma sahəsində tətbiq olunan əsas terminlər İSO beynəlxalq təşkilatının standartlaşdırmanın elmi prinsiplərini öyrənən STAKO komitəsi tərəfindən müəyyən edilmişdir. Bu terminlər dünyanın bir çox ölkələri tərəfindən qəbul edilmişdir. Onların bir hissəsi Azərbaycan Respublikasının 8 oktyabr 1996- cı ildən qüvvəyə minmiş “Standartlaşdırma haqqında” qanununda öz əksini tapmışdır.