2) Ortalar üsulu. (4) düsturundakı parametrləri (5) fərqinin bütün nöqtələrində sıfra bərabər olması şərtindən seçilir.
(8)
Aydindir ki, bir tənlikdən bütün sayda parametrləri birqiymətli təyin etmək olmaz. Lakin, digər şərtlər olmadığından, (8) bərabərliyi meyllərini qruplaşdırmaqla sayda sistemə bölünür. Məsələn,
(9)
Bu sistemi həll edərək naməlum parametrləri tapırıq.
Misal 2. Cədvələ əsasən kvadratik asılılığın parametrlərini tapın:
t
0
5
10
15
20
25
x
0
106
182
234
261
275
Həlli. Empirik düsturu şəklində axtaraq. .
Ona görə də olur. Ortalar düsturuna görə alırıq:
Bu tənliyi
kimi parçalayaq. Cədvəl verilənlərə və (9) - a əsasən alırıq:
və ya
Buradan və olur.
3) Düzləndirmə üsulu. Tutaq ki, x və y dəyişənləri üçün onların uyğun və (i =1,2,...,n) qiymətləri elədir ki, nöqtələri bir düz xətt üzərində yerləşmirlər. Onda əksər hallarda yeni
(1)
dəyişənləri daxil edərək, ona nail olmaq olur ki, (burada nöqtələri OXY müstəvisinin bir düz xətti üzərində yerləş-sinlər. Burada fərz olunur ki, (1) çevirmələri qarşılıqlı birqiymətlidirlər. Məsələn, qeyri - xətti
(2)
asılılığına baxaq. Burada a və b sabitlərdir, və - ciddi monoton funk-siyalardır. müstəvisində (2) funksiyası müəyyən bir əyri ilə təsvir olunur.
Yeni dəyişənləri daxil edərək
(3)
alacağıq. Deməli, (2) asılılığı daxilində nöqtələri yeni OXY koordinat müstəvisində düz xətt üzərində yerləşirlər. Əksinə, əgər OXY müstəvisində qurarkən görsək ki, nöqtələri praktik olaraq düz xətt üzərində yerləşirlər, onda x və y dəyişənləri arasında (2) asılılığı mövcuddur.
və funksiyalarını (2) xətlərinin məlum əyrilərlə oxşarlığının olması əsnasında adətən sınaq üsulu ilə tapırlar.
Qeyd. qüvvət şəkilli asılılıq da (2) şəklinə gətirilir. Burada və sabitlərdir,
Doğrudan da loqarifmləsək alarıq: burada
işarə olunub.
