MühaziRƏ 11. Şəxsiyyətyönümlü texnologiyalar

İntensiv yol pedaqoji sistemin inki­şa­fı­nı daxili ehtiyatlar hesabına həyata keçirməyi nəzərdə tutur.
Ekstensiv yol isə pedaqoji sistemin inkişafı üçün əlavə qüv­və­lərin (investisiyaların), yeni vasitələrin, avadanlıqların, texnolo­giyaların, kapital qoyuluşlarının və s. cəlb edilməsinə əsaslanır.
Bəzi aparıcı nəzəriyyəçilər belə bir fikir söyləyirlər ki, yaxın vaxtlarda peda­qogikada inno­vasiyalar keçmişə qayıtmağa gətirib çıxara­caqdır. Qərb məktəbi ekstensiv yolla inkişaf edir. O, yeni in­nova­siya tex­no­lo­gi­yaları, tədris fəaliyyətinin müxtəlif növləri ara­sın­da vaxt bölgüsünü ye­­nidən aparmaq, sinif işinin diferensiyası və fərdiləşdirilməsi he­sa­bı­na pedaqoji məhsulun kəmiyyət göstə­ri­ci­lərini artırır. Bu zaman pe­da­qoji məhsulun keyfiyyəti yaxşılaşırmı? Bu suala hələlik cavab ve­ril­məmişdir. Müstəqil ekspertlərin əksəriy­yəti bu məsləyə şübhə ilə ya­naşırlar.” Pedaqoji sistemin intensiv və ekstensiv inkişaf yollarını bir­ləşdirmək (innovasiyaları inteqrasiya etmək) isə həmin sistemin istifadə olunmayan ehtiyatlarının diq­qət­lə tədqiq olunmasını tələb edir. Pedaqoji sistemin səmərəliliyini bəlkə bu yolla yaxşılaşdırmaq olar.
İnnovasiyaların obyekti aşağıdakı problemlərdir: 1) təlim və tər­bi­yə fəaliyyətinin motivasiyasını (öyrənməyə, oxumağa olan ma­ra­ğı) necə yüksəltmək; 2) dərsdə öyrənilən materialın həcmini necə artırmaq; 3) təlimin sürətini necə artırmaq; 4) vaxt itkisini necə aradan qaldırmaq və s.
Əgər pedaqoji fikrin inkişafını təmin etmək istəyiriksə, peda­qo­­gikanın metodoloji əsasını yeniləşdirmək lazım gələcəkdir. İde­o­loji ehkamlar pedaqogikanı öz təbii inkişaf axarından çıxar­mış­dır. Uşaqların anadangəlmə bərabər doğulması, təhsil-tər­biyədə bə­rabər imkanlara malik olması kimi qeyri-real meto­do­lo­ji prinsiplər buna misal ola bilər. Elm və təcrübə sübut edir ki, təhsil-tərbiyənin kö­məyi ilə çox şeyi dəyişmək olmaz. Pedaqogikada ziddiyyətli mə­sə­lələr çoxdur və ona görə də burada innovasiya son dərəcə vacib­dir.
Pedaqoji nəzəriyyənin və onun ardınca məktəbin gedəcəyi yol təlimin, təhsil-tərbiyə prosesinin fundamental əsaslarını müəyyən­ləş­dirməsindən, yeni elmin və təhsil-tərbiyənin praktikasının hansı metodoloji əsas üzərində qurulmasından asılıdır. Pedaqogika elmi nəzəriyyələr sistemidir. Obyektivlik, məqsədəuyğunluq, sabitlik, zid­diyyətsizlik onun əsas səciyyəvi xüsusiyyətləridir. Hər hansı bir elmi nəzəriyyə kimi pedaqogikanın sistemini də elmi prinsip layi­hələşdirir, birləşdirir və saxlayır. Çünki obyektiv nəzəriyyənin əsas prinsipi ideoloji prinsip yox, ancaq elmi prinsip ola bilər.

0.