MühaziRƏ 15 Standartlaşdırma üzrə beynəlxalq və regional təşkilatlar

Beynəlxalq elektrotexniki komissiya.
Eleklrotexnika və radioelektronika sahəsində standartlaşdırma üzrə aparıcı beynəlxalq təşkilatlardan biri Beynəlxalq eleklrotexniki komissiyadır (BEK). Bu təşkilat 1906-cı ildə Londonda bu sahədə maraqlı olan 13 ölkənin nümayəndələrinin konfransında təsis olunmuşdur. Elektrotexnika üzrə beynəlxalq əməkdaşlığın başlanğıcı 1881-ci il elektrotexnika üzrə birinci Beynəlxalq konqresin keçirildiyi tarixdən hesab edilir. Sonra, 1904-cü ildə konqresin hökumət nümayəndələri qərara gəldilər ki, elektrik maşınlarının parametrlərinin standartlaşdırılması və bu sahədə terminologiya ilə məşğul olan xüsusi təşkilatın olması zəruridir.
İkinci dünya müharibəsindən sonra İSO-nun yaradıldığı zaman BEK (İEC) onun tərkibində muxtar təşkilat kimi fəaliyyət göstərdi. Burada İSO vo BEK-in hər biri üçün ayrıca təşkilati, maliyyə məsələləri və standartlaşdırma obyektləri müəyyənləşdirildi. BEK elektrotexnika, elektronika, radiorabitə və cihazqayırma sahəsində standartlaşdırma ilə məşğul olur. Bu sahələr İSO-nun fəaliyyət sahəsinə aid deyildir.
BEK-in ilk Nizamnaməsi və Prosedur qaydaları l906-cı ildə qəbul edilmiş, lakin bu sənədə müxtəlif illərdə yenidən baxılmışdır.
BEK- in yeni Nizamnaməsi bu təşkilatı İsveşrənin Vətəndaşlıq kodeksinin maddələrinə müvafiq olaraq hüquqi şəxs statusuna malik olan korporativ assosiasiya kimi təyin edir, belə ki, BEK İsveçrənin paytaxtı Cenevre şəhərində yerləşir.
BEK- in üzvü olan ölkələrin əksəriyyəti bu təşkilatda özlərinin standartlaşdırma üzrə milli təşkilatları ilə təmsil edilirlər. Bir neçə ölkədə isə (Fransa, Almanya, İtaliya, Belçika və s.) BEK- də iştirak etmək üçün standartlaşdırma üzrə milli təşkilatların strukturuna daxil olmayan xüsusi komitələr yaradılmışdır.
BEK –in üzvləri milli komitələrdir. Hazırda 42 ölkə bu təşkilatın üzvüdür, o cümlədən sənaye sahəsində inkişaf etmiş bütün ölkələr. Bu milli komitələr Yer kürəsi əhalisinin 80 faizini təmsil edir. Bu komitələrin təmsil etdikləri ölkələr dünyada istehsal olunan elektrik enerjisinin 95 faizini istehlak edirlər. Göründüyü kimi, BEK- in üzvləri İSO-nun üzvlərindən azdır. Bu onunla izah olunur ki, bir çox inkişaf etməkdə olan ölkələr praktiki olaraq güclü elektrotexnika və elektronika sənayesinə malik deyildirlər. Odur ki, BEK-in işində əsas rolu dünyanın sənaye cəhətdən inkişaf etmiş ölkələri oynayırlar. BEK- in rəsmi dili ingilis, fransız və rus dilləridir.
BEK- in ali rəhbəredici orqanı Şuradır. Şurada BEK-ə daxil olan bütün ölkələrin milli komitələri təmsil olunur.
BEK-in fəaliyyəti Şura, İcraiyyə komitəsi, Mərkəzi büro və Texniki komitələr vasitəsilə təşkil olunur. Burada seçkili vəzifəli şəxslər üç il müddətində seçilən Prezident, Vitse-prezident, Xəzinədar və Baş katibdir
Xüsusi məsələlər üzrə məsləhət vermək üçün
BEK- də iki komitə yaradılmışdır: Elektrik təhlükəsizliyi məsələləri üzrə məsləhət komitəsi (AKOS) və elektronika və rabitə üzrə məsləhət komitəsi (ASET).
Beynəlxalq standartların yaradılmasında yarımkomitələr və işçi qrupları fəal iştirak edirlər. Texniki komitənin yaratdığı beynəlxalq standart o zaman qəbul olunur ki, ona milli komitələrin 80 faizindən çoxu səs vermiş olsun. Hazırda BEK-in 2 mindən çox beynəlxalq standartları yaradılmış və tətbiq olunur. Bu standartlar konkret məhsula, onlarda verilmiş texniki tələblərə və məhsulun sınaq metodlarına görə İSO standartlarından daha üstündür. Bu, onunla izah olunur ki, məhsula qoyulan tələblərdən ən vacibi təhlükəsizlik tələbləridir və bu tələblər BEK standartlarında xüsusi yer tutur. Bundan başqa, BEK-də uzun illər ərzində toplanmış iş təcrübəsı standartlaşdırma məsələlərini daha tam, dolğun şəkildə həll etməyə imkan verir.
BEK-in büdcəsi də İSO-nun büdcəsi kimi ona daxil olan ölkələrin üzvlük haqları və beynəlxalq standartların satışından əldə edilən gəlir hesabına formalaşır.