Mühazirə-5 İşgüzar ünsiyyətin etikası və psixologiyası Plan

Melanxolik: zəif, balanssız bir sinir sisteminə malikdir. O, enerjili deyil, qeyri-sabitdir, asanlıqla yorulur və işləməyə qadir deyil, müxtəlif hadisələri uzun müddət yaşayır, mehriban, həssas, qonşusuna kömək etməyə hazırdır.

Zəif cəhətləri: aşağı iş qabiliyyəti, qətiyyətsizlik, özünə şübhə, psixikanın depresif vəziyyətlərinə meyl. Həyatın hər fenomeni olur, çünki heç nəyə inanmır, heç nəyə ümid etmir, hər şeyi görür və yalnız pis, təhlükəli şeyləri gözləyir.

Temperament növünün müəyyənləşdirilməsinin başqa bir yolu ünsiyyət tərəfdaşlarını izləməkdir: nitqin tempi və həcmi, üz ifadəsi, üz ifadələrinin hərəkətliliyi, dominant əhval və s. Güclü, hərəkətli, balanslı sinir sistemi olan bir avam adamın canlı üz ifadəsi olur. Güclü, balanslı, lakin hərəkətsiz sinir sistemi olan bir fleqamatik şəxs oturaq üzə malikdir. Melanxolikin azalmış əhval-ruhiyyəsi tez-tez təkrarlanmasına görə üz əzələlərində sabit və sabit olan üzdəki ifadədə əks olunur. Bu cür müşahidələr mütləq dəqiqliklə olmasa da, ünsiyyət tərəfdaşının temperamentini müəyyən etməyə imkan verir.

Temperament ünsiyyət davranışında öz izini qoruyur. Müxtəlif temperamentli insanlarda ünsiyyət fərqlidir. Sanguine növündə olan insanlar ünsiyyət zamanı tərəfdaşları ilə asanlıqla və tez bir şəkildə əlaqə qurur, fəal dialoqa girirlər. Flegmatik insanlar sanguine insanlarla müqayisədə asanlıqla əlaqə qurmurlar, lakin uzun müddət tərəfdaşlarla sabit işgüzar münasibətlər qura bilirlər. Melanxoliklər yeni vəziyyətlərdən və yeni insanlardan daxili qorxu ilə əlaqəli xüsusi ünsiyyət çətinlikləri yaşayırlar. İşgüzar ünsiyyət prosesində özlərini tez-tez itirir, xəcalət çəkirlər. Bu zaman həmkarlarından onlara psixoloji dəstək tələb olunur. Xoleriklə psixoloji cəhətdən ünsiyyət qurmaq çətindir. Həmkarları və iş yoldaşları ilə yaxşı, uzunmüddətli psixoloji təmas qurulması xoleriklərin qarşısını alır.

Nəzərə almaq lazımdır ki, yaş və peşə təcrübəsi ilə işgüzar ünsiyyətdə xasiyyət təzahürlərinin xüsusiyyətləri hamarlanır, ünsiyyət bacarıqları əldə edilir. Bunun köməyi ilə insan xasiyyətinin mənfi cəhətləri idarə olunur, vəziyyətə uyğun davranış və hərəkət edilir. Öz xasiyyətini istənilən vəziyyətə uyğunlaşdırmağı bilən və bacaran adam daha mükəmməldir.

Xarakter (yunan dilində charakter “xasiyyət”, “işarə”, “möhür”, “sikkə” mənasındadır) fəaliyyətdə və ünsiyyətdə inkişaf edən, onun tipik davranış yollarını, həyat şəraitinə reaksiyasını təyin edən sabit fərdi şəxsiyyət xüsusiyyətlərinin məcmusudur. İstənilən bir şəxsin xarakteri bioloji və sosial amillərin qarşılıqlı təsiri nəticəsində tərbiyə prosesində formalaşır. Tərbiyə olunan mücərrəd bir şəxs deyil, bioloji xüsusiyyətlərini (cinsiyyət, bədən quruluşu, göz və saç rəngi və s.), həm də gen xüsusiyyətlərini unikal bir şəxsdir. Xarakter hər bir şəxsin tərbiyəsi və genetik dəsti hesab edilə bilər.

Görkəmli şəxsiyyətlər, xüsusən yaradıcı olanlar, bir qayda olaraq, ağır bir xarakterə sahibdirlər. Ancaq xarakter qüsurları onların qiymətləndirilməsi üçün əhəmiyyət kəsb etmir. Xarakter bütün hərəkətlərində iz buraxan insanın zehni mülkiyyətini təmsil edir.