Mühazirə Elmi tədqiqatın əsas məqsədləri. Fənnin vəzifələri, tarixi və

Şəkil 5.5. Məhəbbət ifadəsi ilə 
bağlı assosiasiyalar strukturu. 

---

 
 
əqli fəaliyyət mətni istənilən şəkildə tərtib eməyə kifayət etmir. Bunun üçün sol 
beyin  yarımkürəsinin  iştirakı  önəmlidir,  çünki  burada  sözlər  qrammatik 
qaydalara uyğun düzülür. 
Yaddaş xəritəsi 
Yaddaş  xəritəsi  (ingl.  Mind  map)  ingilis  psixoloqu  Toni  Buzan  tərəfindən 
işlənmiş  koqnitiv  yazma  texnikasıdır  [71].  Yaddaş  xəritəsi  ilk  baxışdan 
vizuallaşdırma  texnikası  kimi  nəzərə  çarpır,  yəni  faktları  “görünən”  edir.  Bu 
üsulun  imkanları  çox  genişdir.  O,  yuxarıda  qeyd  edildiyi  kimi,  beyinin  hər  iki 
yarımkürələrinin aktiv iştirakı ilə aparılan ideyaların effektiv və universal qeyd 
edilməsi  texnikasıdır.  Bunun  üçün  assosiasiyalardan  geniş  istifadə  edilir. 
Yaddaş xəritəsi müəyyən qaydaya əsasən tərtib edilərək oxunur. Adi qeyddən 
fərqli  olaraq  “Yaddaş  xəritəsi”  bir  çox  üstünlüklərə  malikdir:  o  çox  çevik  olub 
istənilən  vaxt  əlavələrə  imkan  verir  və  ideyalar  strukturunu  əyani  təsvir 
etməyə şərait yaradır. Digər tərəfdən o kreativliyi həyacanlandırır. Bu zaman 
beyin kağızda qeyd olunmuş şəkilləri tamamlamağa çalışır. 
Formal  olaraq  yaddaş  xəritəsi  ağac  diaqramı  şəklində  tərtib  edilir  (şəkil 
5.6).  Əlavə  məlumatlarməzmun  və  prosesləri  izah  edir.  Asılılıqlar  qarşılıqlı 
bağlantılar  şəklində  aparılır.  Əgər  terminlər  bir-biri  ilə  kompleks  şəkildə 
birləşdirilə bilirsə, onda belə xəritəyə kompleks yaddaş xəritəsi deyilir. Yaddaş 
xəritəsini  həmçinin  ümumi  mövzunu  difrerensiallamaq  üçün  də  tətbiq  edirlər. 
Belə  xəritələr  sistematik  yaddaş  xəritələri  adlanır.  Alt  mövzular  əsas 
mövzunun ətrafında paylanırlar. 
Prinsipial olaraq yaddaş xəritəsinin tərtibi aşağıdakı kimi aparılır: 
1. 
Boş kağızın ortasında əsas mövzu qeyd edilir. Burada söhbət əsas 
mövzudan getdiyindən onu böyük və qalın hərflə yazırlar. Çox vaxt mövzunu 
ona  uyğun  gələn  şəkillə  də  tamamlayırlar.  Kağızda  eninə  formatdan  istifadə 
etmək məsləhət görülür ki, ağacın qolları üçün kifayət qədər boş yer qalsın. 
2. Bu  mərhələdə  əsas  m
övzuya  aid  olan  açar  sözlər  toplanır.  Onlar  əsas 
mövzu ətrafında paylanaraq qollar vasitəsilə onunla birləşdirilir (bax: şəkil 5.7). 

---

 
 
Ardıcıllıq  burada  rol  oynamır.  Müxtəlif  rəngli  qələmlərdən  istifadə  etmək 
məsləhət görülür. 
3. M
övzu  ətrafındakı  açar  sözlər  digər  yeni  qollar  üçün  başlanğıc  rolunu 
oynaya bilir. İdeyalar ağacının struktur təşkilinə heç bir məhdudiyyət qoyulmur. 
Tətbiq olunan az sayda qaydalar istifadəçiyə kifayət qədər sərbəstlik verir.