Mühazirə Giriş Əmək mühafizəsi əmək prosesində işçilərin təhlükəsizliyini təmin edən, suğlamlığını və işləmə qabiliyyətini quruyub saxlayan qanunvericilik aktlarıdan və ona uyğun olan ictimai-iqtisadi, gigiyenik

ρ_üm= S.q (BT).
burada S - binanın döşəmə sahəsini,
q - isə verilmiş xüsusi güc normasını göstərir.
Binada qoyulacaq lampaların sayı,
N_ℓ.= (əd).
burada, P_o - bir lampanın gücü olub qiyməti binanın tipindən asılı olaraq götürü-
lür.
Məs: idarə binaları üçün 75, 100 BT;
Heyvandarlıq binaları üçün 60 BT gücündə götürülür.
Bina daxilində yaranan işıq seli,
F= təyin edilir.
Burada E_H - norma üzrə verilən ümumi işıqlanma, ℓk -lə; (E_H=100 lk)
K¹ - ehtiyat əmsalını, K¹=1,5÷2.
Σ - işığın qeyri bərabərlik əmsalını; qiyməti işıqlandırıcısının tipindən və
işıqlanırıcılar arasındakı məsafədən asılı olaraq götürülür.
N_l - lampaların sayını;
Η_s – işıq selindən istifadə əmsalı olub, aşağıdakı düsturla əlaqədar təyin
edilir.
;
burada a və b - binanın eni və uzunluğunu, m -lə;
H - isə lampanın asılma hündürlüyü, m-lə göstərir.
Binada yaradılan işıqlanma belə təyin edilir:
E= ℓk).
E_o- bina üçün nisbi işıqlanma əmsalı olub, E_o= ilə təyin edilir.
F - binada yaradılan işıq selini, ℓm - lə;
H - lampanın asılma hündürlüyünü;
K¹ - ehtiyat əmsalını;
ℓ₁ - divardan kənar işıqlanma nöqtəsinə qədər olan məsafəni göstərir.
İşıqlanma zamanı lampalar arasındakı məsafə, lampaların yerləşmə üsulundan asılı olaraq təyin edilir.
İstehsalat binalarında işıqlandırıcılar əsasən 2 üsulla yerləşdirilir.
1. Düzbucaqlı üsul.
2. Şahmat üsulu.
Lampalar düzbucaqlı üsulla yerləşdirildikdə lampalar arasındakı məsafə,
ℓ= (1,4÷1,8) H (m).
lampalar şahmat üsulu ilə yerləşdikdə isə lampalar arasındakı məsafə,
ℓ=(1,8÷2,4) H (m). götürülür.
Divardan kənar işıqlanma nöqtəsinə qədər olan məsafə, divar yaxınlığında iş yeri olanda,
ℓ₁= (0,2÷0,3) l (m).
Divar yaxınlığında iş yeri olmadıqda isə, ℓ₁= (0,4÷0,5) l (m). götürülür.

Ayrı-ayrı binalar üçün işıqlanma normaları.

Binaların adı.	Məsləhət görülən minimum işıq norması lk-lə.
Direktorun, baş iqtisadçının, 300 baytarın otağı. Dispeçer otağı. Əl-üz yuyulan yer. Koridor (dəhliz). Ticarət zalı və idarə binası. Yaşayış binası. Qırmızı guşə. Mətbəx. Saxlama kamerası. Qəbul məntəqəsi. Sanitar otağı. Bufet. Sinif, laboratoriya otağı. Maşın dayanacağı. Tibb otağı.	50. 25. 15. 15. 50. 50. 50. 30. 25. 75. 30. 50. 75. 10. 50.

Lüksmetrlərdən ю-16, ю-117 və b. istifadə edilir.

Ayrı-ayrı binalar üçün süni işıq norması ℓk-lə

Binalar.	İş səthinin ümumi işığı ℓk.
	Lyuminesent lampa-sı.	Közərmə lampası ilə.
Sağım meydançası. Yemləmə meydançası. Sağım zalı. Südü ilk emal edən bina. Düyə saxlanan bina. Donuz damı. Qoyun damı. Quş damı. İnkubator. Yem hazırlayan sex. Maşın şöbəsi və idarə pul. Keçid yerləri. Sanitar şöbəsi.	150. 75. 200. 200. 75. 75. 50. 150. 100. 150. 150. 75,0. 100.	100. 30. 150. 150. 30. 50. 30. 100. 75. 100. 100. 50. 175.

Heyvan və quşların ultrabənövşəyi şüalarla, şüalandırılması

zamanı təhlükəsizlik tədbirləri.
Heyvan və quşları ultrabənövşəyi şüalarla şüalandırarkən lazım olan qurğular-dan istifadə etdikdə təhlükəsizlik qaydalarına düzgün riayət edilməlidir.
Quş, heyvan saxlanan həyət və binalarda elektrik cərəyanının təsiri daha təhlükə-lidir. Ona görədə şüalandırıcı qurğular üçün lazım olan gərginlik, belə binalarda 250 V-dan çox olmamalıdır. Şüalandırıcı qurğuların asılma hündürlüyü 2,5 m-dən az ol-mamalıdır. Əgər binanın tavanı alçaqdırsa, onda qurğunun lampaya toxunan hissələri örtüyə alınıb, qıfılla bağlanılmalıdır. Şüalandırıcı qurğular qurularkən onun metal his-sələri sıfır xəttinə birləşdirilməlidir ki, hər hansı səbəbdən faz xəttinin izolyasiyası xarab olduqda ona xidmət edən işçinin həyatı təhlükə altından qalmasın.
Heyvandarlıq fermasının işçilərinə öz başına şüalandırıcı qurğularda təmir apar-maq, yaxud qulluq etmək qəti qadağandır.
Bu işi ixtisası olan elektrik yerinə yetirməlidir.
Heyvandarlıq və quşçuluq fermalarında şüalandırıcı qurğuların yanında onların istismarında lazım olan təhlükəsizlik texnikası qaydaları və xəbərdar edici işarələr asılmalıdır.
Ultrabənövşəyi şüa qurğularını istismar edən zaman bilmək lazımdır ki, uzun müddət heyvanların şüalandırılması həm heyvana həmdə, ona xidmət edən şəxsə pis təsir göstərir. Ona görə də ΠPK, ЭUB tipli civə -kvars lampalarından istifadə edərkən gözü rəngli nazik şüşədən hazırlanmış eynəklə mühafizə etmək lazımdır. Uzun müd-dət isti lampaya eynəklədə baxmaq məsləhət görülmür.
Uzun müddət böyük olmayan binada şüalandırıcı qurğulardan istifadə etdikdə binanın havası tez-tez dəyişdirilməlidir. Bu, iş vaxtı və işdən sonra (şüalanmadan) hə-yata keçirilməlidir.