Mühazirə Giriş Əmək mühafizəsi əmək prosesində işçilərin təhlükəsizliyini təmin edən, suğlamlığını və işləmə qabiliyyətini quruyub saxlayan qanunvericilik aktlarıdan və ona uyğun olan ictimai-iqtisadi, gigiyenik

Zədələnmələrin təhqiqi və qeydə alınması

İstehsalatla əlaqədar olan bədbəxt hadisələrin təhqiqatı və uçotu haqqmda 1982-ci il 13 avqust tarixdə Əsasnamə təsdiq etmişdir. Əsasnaməyə müvafiq olaraq istehsalatda baş verən bədbəxt hadisə nəticəsində fəhlə və qulluqcu əmək qabiliyyətini bir sutkadan artıq itirərsə, bu barədə N-1 formalı akt tərtib olunmalıdır. Akt 45 il müddətində arxivdə saxlanılır.

Həkim müayinəsinə əsasən istehsalatda baş verən bədbəxt hadisə nəticəsində əmək qabiliyyətini itirən işçi sağalana qədər başqa işə keçirilir. Fəhlə və qulluqçunun başqa işə keçirilməsi N-1 formalı aktın 17-ci bəndində qeyd olunmalıdır.
Bədbəxt hadisənin vaxtmda uçotunun aparıiması, habelə bədbəxt hadisələrin qarşısını almaq iiçün tədbiıiərin görülməsi üzərində həmkaıiar ittifaqı komitəsi, ictimai texniki müfəttiş və dövlət nəzarəti orqanlarının müfəttişlikləri nəzarət edir.
Zərər çəkən şəxs aktda göstərilənlərə razı olmasa həmkarlar ittifaqı komitəsinə miiraciət etməlidir. Həmkaıiar ittifaqı komitəsi vətəndaşın ərizəsinə gün müddətinə cavab verməlidir.
N-1 formalı akt 4 niisxədən ibarət tərtib olunur. müalicə haqda miiəssisənin arayışı akta əlavə olunur. aktı sex rəisi (və ya sahə rəhbəri), təhltikəsizlik texnikası iizrə mühəndis və baş ictimai müfəttiş tərtib edir, baş mühəndis isə təsdiq edir.
Bədbəxt hadisə qrup halında olarsa, hər bir şəxs üçün ayrıca akt tərtib olunmalıdır. Aktda müəssisənin adı, yeıiəşdiyi ərazi, xalq təsərrüfatınııı hansı sahəsinə aid olduğu, zərərçəkən şəxsin faıniliyası, adı, atasmın adı, yaşı, ixtisası, dərəcəsi, iş stajı, işlədiyi sex, təlimatların vaxtlı-vaxtmda keçilib-keçilməməsi, habelə hadisə təfsilatı ilə göstərilməlidir. Aktın surəti zərərçəkən şəxsə verilir.
Hadisə təhqiq olunandan sonra miidiriyyət əmr və ya göstərişlə müqəssiri cəzalandınr və gəlcəkdə hadisənin təkrar olunmaması üçün tədbirlər görülməsnin tələb edir.


İstehsalat zədələnmələrinin təhlili

İstehsalat zədələnmələrini təhlil etmək üçün üç əsas üsuldan istifadə edilir: statistik, monoqrafik və iqtisadi.

Statistik üsul artıq baş vermiş olan bədbəxt hadisələrin faktları əsasmda istehsalat təhlükələrinin öyrənilməsi, ınüəyyən nəticələr çıxarılması və buna uyğun təkliflər hazııianması üçün tətbiq olunur. Bu üsul çoxlu ilk materialın (N- 1 formalı aktları və s.) diqqətlə öyrənilməsini tələb edir. Statistik üsulun dəqiqliyi təhlil edilən materiallarm keyfıyyətindən və öyrənilən hadisələrin sayından asılıdır. Buna görə də eyni şəraitdə baş vermiş bədbəxt hadisələrin sənədləri toplanaraq sistemləşdirilir və bunun əsasmda da ən çox bədbəxt hadisəyə səbəb oiaıı proseslər müəyyənləşdirilir, sonra isə aşkar edilmiş təhlükə mənbələri tədqiq edilib, aradan qaldırılması üçün əməli tədbirlər hazırlanır.
Monoqrafık iisul hər bir bədbəxt hadisənin bütün səbəblərinin və baş veıdiyi şəraitin hərtərəfli öyrənilməsinə tətbiq edildiyindən daha təkmilləşmiş iisuldur. Bu üsul ilə zədələnmələrin səbəblərini Öyrəndikdə hadisənin bütüıı şəraiti araşdırılır, texnoloji proses, işlədilən material, maşın və avadanlıq və s. nəzəıdən keçirilir, nəticədə hadisənin əsas səbəbi mıiəyyənləşdirilir.
İqtisadi üsul bədbəxt hadisə nəticəsində dəyən iqtisadi zərərin müəyyən olunmasmdan, eləcə də həmin hadisənin aradan qaldırılmasına yönəldilmiş xərclərin effektivliyinin qiymətləndirilməsindən ibarətdir.
İstehsalal zədələnmolərini kəmiyyət və keyfiyyətcə qiymətləndirmək və görüləıı tədbiıiərin səmərəliliyinə qiymət vermək üçün zədələnmənin tezlik (KT) və ağııiıq (KA) göstəricilərindən istifadə olunur. Zədələnmənin tezlik göstəricisi 1000 nəfər işçiyə düşən bədbəxt hadisələrin sayı il ə müəyyənləşdirilir
P T KT 1000
burada 'l' - hesabat dövründə bədbəxt hadisələrin sayı;
P - hesabat dövriində işçilərin orta siyahı sa yıdır .
Zədələnmənin ağır l ıq göstəricisi hesabat dövründə bir zədələnmə yə uyğun gələn itirilmiş iş gü nlərinin sa yını ifadə edir:
burada D - hesaba t dövriində zədələnmə lər nəticəsində itirilmiş iş günlərin in ümumi sa yıdır.
Ölümlə, yaxud əlilliklə nəticələı ımiş bədbəxt hadisələr bu əmsallaıra daxil olma yaraq, xü susi hesabatda nəzərdə tutulur.Ölüm göstəricisi hesabat dövründə müəssisə nin hər 1 000 işçisinə görə ölümlə nəticələnən bədbəxt hadisələrin sayını ifa də edir:
P T K 1000 1 0
burada T1 - ölüml ə nəticələnən hadisələrin sayıdır.