Mühazirə Kimyəvi kinetikanın mahiyyəti. Kimyəvi reaksiyanın sürəti və ona təsir edən amillər
Yüklə 1,3 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Doymuş
|
MƏHLULAR
Gündəlik həyatımızda qarışıqlara tez – tez rast gəlinir. Bu qarışıqların böyük bir hissəsi homogen təbiətlidir. Müxtəlif homogen sistemlər məhlullar adlandırılır. Təbiətdə qaz, maye və bərk məhlullar mövcuddur və bu məhlul növləri həlledicidən və həll olan maddədən ibarətdir. Həlledicini məhlulun öz aqreqat halını dəyişməyən komponenti təşkil edir. Məsələn, şəkər məhsulunda su, nəm çəkmiş şəkərdə isə həlledici səkərdi. Bioloji sistemlərdə məhlulların daha geniş yayılanı və daha böyük əhəmiyyət kəsb edəni maye məhlullardır. Planetimizdə ilk canlılar suda (okeanlarda) əmələ gəlmişlər. Beləliklə, su məhlul bütün canlı varlıqların başlanğıc törədicisidir. Quruda yaşayan canlılar, o cümlədən də insan ücün sulu məhlul daxili mühit kimi qalmışdır. Həqiqətən, bioloji mayelərdən olan qan özünün kimyəvi komponentlərinə və onların arasındaki miqdari nisbətə görə dəniz suyunu xatırladır. Bəzi hallarda isə dəniz suyu, hətta, kimyəvi təbiətinə və bununla əlaqədər olan xassələrinə görə qana daha çox uyğunlaşır. Bu uyğunlaşma xüsusilə Qara dəniz suyunda müşahidə edilir. Bu əlamət yerdəki canlıların əvvəl suda yaranması və sonra tədricən quruya keçməsi fikrini əsaslandıran maddi sübutlardan biridir.
Orta yaşlı insanın orqanizminin 65 – 75 % - ni, iki aylıq insan embrionunun 97 % - ni, yeni doğulmuş körpənin 74 % - ni, qanın 90 % - ni, böyrəklərin 82 % - ni, beynin 70 – 84 % - ni, ürəyin və əzələnin 79 % - ni, dərinin 72 % -ni, qaraciyərin 70 % - ni, sümüyün isə 30 – 40 % - ni su təşkil edir. Məhlullarda adətən həlledici ilə həll olan maddəni bir birindən fərqləndirirlər, hərçənd ki, termodinamika baxımından onların hər ikisi sistemin komponentləridir. Komponent fərdi maddə olub sistemdən çıxarıla bilər və uzun müddət təcrid olunmuş şəkildə mövcud ola bilər. Məsələn, natrium-xloridin sulu məhlulunda komponent NaCl və sudur. Lakin natrium xloridin suda dissosiasiyası nəticəsində əmələ gələn Na və Cl ionları komponent sayıla bilməzlər. Çünki onlar təcrid olunmuş şəkildə mövcud deyillər. Məhlullar heterogen sistem də ola bilərlər (əgər komponentlər müxtəlif fazalarda yerləşirsə). Belə məhlullara misal olaraq kolloid məhlulları göstərmək olar. Yüksək molekulyar birləşmələrin məhlulları həqiqi və kolloid məhlullar arasında aralıq yer tutur, çünki onlar bəzi xassələrinə görə həqiqi, digər xassələrinə görə isə kolloid məhlullara daha yaxımdirlar.
Məhlulun mühüm xarakteristikası onun tərkibi və qatılığıdır. Məhlulların qatılığını ifadə etmək üçün 1. molyal qatılıq (vahid həcmdə həll olan maddə mollarının miqdarı) 2. molyar qatılıq ( 1 kq həlledicidə həll olan molların moqdarı) 3. molyar pay (verilən komponentin mollarının məhluldakı bütün molların cəminə nisbəti) 4. kütlə payı (həll olan maddə kütləsinin məhlulun kütləsinə nisbəti) 5. titr (1sm 3 məhlulda olan maddənin qramlarlarla miqdarı) terminlərdən istifadə edirlər. Məhlulların məlum olan bütün növlərini dispers sistemlərə aid edirlər. Bir maddənin kiçik hissəciklər şəklində başqa maddə mühitində paylanmasından alınan sistemə dispers sistem deyilir. Paylanan maddə dispers faza, mühit isə dispers mühit adlanır İki və daha çox komponentdən ibarət olan termodinamik, davamlı, bircins, tərkibi müəyyən hədd daxilində ixtiyari dəyişən sistemlərə məhlullar deyilir. Aqreqat halına görə məhlullar maye, bərk, qaz halıda olurlar. Məsələn: duzların suda məhlulu, mis ilə nikelin ərintisi,qaz qarışığı məhluldur.
Doymuş Doymamış İfrat doymuş Verilmiş temperaturda həll olan maddənin əlavə miqdarının həll ola bildiyi məhlula doymamış məhlul Yüklə 1,3 Mb. Dostları ilə paylaş:
|