Mühazirə Kimyəvi kinetikanın mahiyyəti. Kimyəvi reaksiyanın sürəti və ona təsir edən amillər

Kolloid sistemlərin alınması və təmizlənməsi. 

 

Kolloid hissəciklərin ölçüsü kobud dispers və həqiqi məhlul hissəciklərinin 

ölçüləri arasında yerləşdiyindən kolloid sistemlərin alınmasının 2 ümumi üsulu 

vardır: 

1.  Kondensləşmə 

---

2.  Dispersləşmə 

Kondensləşməni fiziki və kimyəvi yolla həyata keçirmək olar. Məs., su 

buxarı olan havanı soyutmaqla kolloid sistem-duman alınır. Qeyd etmək lazımdır 

ki, kondensləşmə zamanı ilkin kondensləşmə mərkəzlərinin ölçüsü çox kiçik 

olduğundan xüsusi səthi çox böyük olur. Ona görə də bunların səth enerjisi böyük 

olduğundan həmin kondensləşmə mərkəzləri yox olurlar. Kondensləşmə 

mərkəzlərinin böyüməsi üçün məhlulun qatılığı doymuş məhlulun qatılığından 

böyük olmalıdır. Kondensləşmə mərkəzlərinin sayı çox, onların böyümə sürətləri 

kiçik olduqda kolloid sistemlər alınır. Kondensləşmə mərkəzlərinin sayı az, 

böyümə sürətləri böyük olduqca, çökmə və ya təbəqələşmə baş verir. 

Müxtəlif kimyəvi üsullarla kolloid sistemlər almaq olar. Bu zaman  elə 

reaksiya aparılır ki, dispers mühitdə həll olmayan faza alınsın. Məs, oksidləşmə 

reaksiyaları 

H

2

S+SO

2

→S+ H

2

O 

Reduksiya reaksiyaları 

HAuCl

4

+ H

2

O

2

→Au+HCl+ O

2 

Hidroliz reaksiyaları 

FeCl

3

 +H

2

O→Fe(OH)

3

+HCl 

Mübadilə reaksiyaları 

AgNO

3

+KJ→AgJ+KNO

3 

Kolloid sistemləri alarkən nəzərə almaq lazımdır ki, dispers fazanın 

çökməməsi üçün kondensləşmə mərkəzlərinin sayı çox, böyümə sürəti kiçik 

olmalıdır. Bunun üçün götürülən məhlulların qatılıqları kiçik olmalıdır. Məs., 

sonuncu reaksiyada AgNO

3

 və KJ-in 0,1 M məhlullarını götürsək çöküntü 

alınacaq. Əgər məhlulları 100 və 1000 dəfə durulaşdırsaq, onda kolloid sistem 

alınacaqdır. Kolloid sistemin davamlı olması üçün sistemə stabilizator  əlavə 

olunmalıdır. Sonuncu halda stabilizator rolunu reagentlərdən biri oynaya bilir. 

Əgər AgNO

3

-ü artıq götürsək, onda reaksiyadan sonra məhlulda Ag

+

 ionları 

qalacaqdır. Ag

+

 ionları AgJ aqreqatlarının səthində adsorbsiya alınaraq onlara 

«+» yük verir və onların birləşərək çökməsinin qarşısını alır. 

---

Həlledicini dəyişməklə də həqiqi məhluldan kolloid məhlul almaq olar. 

Məs, S-ün spirtdə məhlulunu damla-damla suya əlavə etsək S-ün suda kolloid 

məhlulunu alarıq.