Sinonim şəkilçilər: -ıb, -mış (oxuyub-oxumuş); -ıb, -araq (ərək) (utanıb-utanaraq); -ba, -li (baməzə-məzəli); -bi, -siz (biqeyrət-qeyrətsiz) və s.
Antonim şəkilçilər azlıq təşkil edir: -lı, -sız (yağlı-yağsız) və s.
Suallar
1. Qrammatika nədir?
2. Qrammatika nə üçün “ hərfə, yazıya aid ” mənasını verirdi?
3. Qrammatikanın əsası harada və nə vaxt qoyulub?
4. Qrammatikanın əhəmiyyətini necə qiymətləndirə bilərsiniz?
5. Dilin qrammatik quruluşu deyəndə nəyi başa düşürsünüz?
6. Dilin qrammatik quruluşunun əsas xüsusiyyətlərini necə qruplaşdıra bilərsiniz?
7. Qrammatikanın özünəməxsus səciyyəvi cəhətləri hansılardır?
8. Qrammatikanın hansı hissələri vardır və onların predmeti nədir?
9. Morfologiyanın predmeti nədir?
10. Leksikologiya və morfologiya şöbələrinin tədqiqat obyekti və sözə münasibəti haqqında nə deyə bilərsiniz?
11. Sözün leksik və qrammatik mənalarını necə səciyyələndirə bilərsiniz?
12. Qrammatik məna nəyə deyilir və əhəmiyyəti nədir?
13. Sözün tərkibi və xüsusiyyətləri haqqında nə düşünürsünüz?
14. Düzəltmə sözlərin müəyyənləşdirilməsində hansı cəhətlər əsas götürülür?
Testlər
1. Əvvəlcə leksik-sintaktik, daha sonra leksik-qrammatik üsulla yaradılan mürəkkəb sözləri ardıcıllıqla düzün.
1- Sarıtala; 2- anadangəlmə; 3- uzaqgörən; 4- axşamüstü;
5- gözütox; 6- Qarabulaq
A) 1,2,6,3,4,5
B) 2,4,6,1,3,5
C) 5,6,1,2,4
D) 3,4,5,6,1,2
E) 1,6,2,3,4,5
2. Hansı sözün tərkibindəki şəkilçi həm leksik, həm də qrammatik şəkilçi kimi anlaşıla bilər?
1- badamı; 2- sancı; 3- qorxu; 4- turşu; 5- çəki; 6-qızılı
A) 1,6
B) 2,5
C) 1,5
D) 3,4
E) 1,2
3. Qrammatika termini ilə bağlı ilk dəfə kimlər fikir söyləmişlər? Ardıcıllıqla düzün.
1- Əflatun; 2- Demosfen; 3- Dionisi; 4- M. Kazım bəy;
5- Ərəstun; 6- Siseron; 7- F.de Sössür
A) 1,5,3
B) 1,3,4
C) 3,1,5
D) 2,5,1
E) 4,1,3
Dostları ilə paylaş: |
