Mühazirə MÖvzu 1 Fəlakət təbabəti və Mülki Müdafiə tibb xidmətinin tə şkili, quruluşu, fə nni, vəzifələri MÖvzu 2

Fənn: Hərbi tibbi hazırlıq və fəlakətlər təbabəti 
 
47
Radiasiya şəraitinin qiymətləndirilməsinə adətən aşağıdakılar aiddir: radioaktiv zəhərlənmə 
zonalarının sərhədlərini və onlarda radiasiya səviyyəsinin bölünməsini təyin etmək; zəhərlənmə 
zonalarının müəssisələri torpaqdan istifadə planına və ya sxeminə köçürülməsi; zəhərlənmiş ərazidə 
dəstələrin, həmçinin əhalinin təsərrüfat işlərinin aparılmasında ən məqsədəuyğun fəaliyyətinin 
müəyyən edilməsi. 
Lazım gələrsə müəssisənin müdafiə qərargahlarında ərazinin, adamların və başqa obyektlərin 
zəhərlənmə dərəcəsi qabaqcadan təyin edilə bilər. Bunun üçün dozimetrik nəzarət təşkil edilir. 
Dozimetrik nəzarət–orqanizmin kənardan şüalanmasına nəzarətdən və müxtəlif səthlərin, o 
cümlədən də orqanizmin səthinin radioaktiv çirklənməsinə nəzarətdən ibarətdir. Bunun üçün fərdi 
nəzarət zamanı adamların hər birinə, qruplarla nəzarət hallarında isə eyni şəraitdə qalan bir qrup 
adamlara bir İD-11 və ya digər tibbi dozimetr verilir. Əhalinin və MM dəstələri şəxsi heyətinin, 
obyektlərdəki işçilərin şüalanma dozalarının ciddi uçotu aparılır. Əşyanın səthinə qonmuş radioaktiv 
tozun törətdiyi şüalanmanın gücü DP-5 tipli dozimetrlə ölçülür və millirentgen – saat (mRq/S) adlı 
vahidlə qiymətləndirilir.

---

Fənn: Hərbi tibbi hazırlıq və fəlakətlər təbabəti 
 
48
MÖVZU 21 
 
Radiasiya ilə zədələnmələr. Qeyri-bərabər və bərabər şüalanma zamanı 
kəskin şüa xəstəliyi
 
Radiasiya şəraiti düşmənin nüvə silahı tətbiq etdikdə və AES-da qəza baş verdikdə yaranır. 
Adamların zədələnməsi və zəhərlənməsi müxtəlif obyektlərin radioaktiv maddələrlə zədələnməsi ilə 
nəticələnir. Müxtəlif növ ionlaşdırıcı şüaların təsirindən iki növ effektlər müşahidə olunur. 
Somatik – müəyyən şəxsin şüalanması zamanı
1. Erkən – kəskin şüa xəstəliyi, xroniki şüa xəstəliyi, yerli radiasion zədələr (yanıqlar və s.) 
2. Gecikmiş – özünü bir neçə aylar və illərdən sonra biruzə verir, şişlər, müxtəlif orqanların 
xəstəlikləri, toxumaların (ələfsus dərinin) patologiyaları.