Mühazirə MÖvzu 1 Fəlakət təbabəti və Mülki Müdafiə tibb xidmətinin tə şkili, quruluşu, fə nni, vəzifələri MÖvzu 2

Xarici bərabər şüalanma zamanı baş verən kəskin şüa xəstəliyi - Bədən səthinin bir neçə saat 
və gün ərzində və ya bədənin böyük hissəsinin 1qr dozada keçici radiasiya ilə birdəfəlik, yaxud 
uzunmüddətli şüalanmasından kəskin şüa xəstəliyi, dəqiq desək sümük-beyin forması baş verir. Daha 
çox şüalanma dozasında bağırsaq, damar - toksemik və serebral formalar inkişaf edir. Kəsin şüa 
xəstəliyinin sümük - beyin formasının gedişatında dörd mərhələ ayırd edilir : ilkin reaksiyalar dövrü, 
latent dövr , çiçəklənmə dövrü və bərpa dövrü. 
İlkin reaksiyalar dövrü - döş qəfəsi və qarın şüalanması zamanı dispepsik sindrom, başın 
şüalanması nəticəsində - baş ağrıları və huşun pozulması baş verir. Ümumi intoksikasiya nəticəsində 
ümumi zəiflik, həyəcanlıq, üşütmə, qusma qeydə alınır. Bundan əlavə dəri və gözlə görünən selikli 
qişaların hiperemiyası (ələfsus şüalanmaya məruz qalan nahiyələr), nəbzin tezləşməsi, A/T qalxması 
və sonra kəskin enməsi, hətta kollapsa qədər, nevroloji simptomlar (koordinasiyanın pozulması, 

---

Fənn: Hərbi tibbi hazırlıq və fəlakətlər təbabəti 
 
49
meningial əlamətlər) meydana çıxır. Bədənin hərarəti qalxır (37ºC - 39ºC), qanda leykositoz, 
eritrositlərin, trombositlərin çoxalması, limfositlərin azalması qeydə alınır. 
Latent (gizli) dövr nisbətən xoş gedişi ilə xarakterizə olunur. Başılanğıc dövrünün bir çox 
əlamətləri keçir, ümumi zəiflik, iştahanın düşməsi, dispeptik pozğunluqlar, yuxunun pozulması qala 
bilər. Periferik qanda leykositlərin, trombositlərin və retikulositlərin səviyyəsinin proqressiv düşməsi 
xarakterikdir. Latent (gizli) dövr aqranulositoz başlayana qədərki müddəti əhatə edir. 
Çiçəklənmə dövrü- zərərçəkənin ümumi vəziyyəti kəskin pisləşir: baş ağrıları, ümumi zəiflik, 
yuxusuzluq, anoreksiya, titrətmə müşahidə olunur. Gizli dövrün sonundan saçların tökülməsi başlayır. 
Selikli qişaların, dərinin, daxili orqanların şüalanması nəticəsində ağır infeksion ağırlaşmalar (stomatit, 
enterokolit, pnevmoniya) müşahidə olunur. Trombositlərin azalması və damar keçiriciliyin artması ilə 
əlaqədar hipohemokoaqulyasiya inkişaf edir. Dəridə hemorragiyalar, mədə - bağırsaq qanaxmaları 
meydana çıxır. Toksemiya və eritrositlərin səviyyəsinin azalması hipoksiya və anemiyaya səbəb olur.