Erektil mərhələsi – psixomotor oyanma olur, xəstə həyəcanlı, gərgindir, qışqırır, mənasız
hərəkətlər edir, ona yardım etməyə imkan vermir. Xəstədə ağrıya qarşı reaksiya kəskin artır, baxışı
narahatdır, səsi bir qədər korlanmış, nitqi fasiləlidir. Dəri və gözlə görünən selikli qişaları avazıyıb, tər
ifrazı artır. A/T normal ya da bir qədər yüksəlmişdir. Bu mərhələdə maddələr mübadiləsi sürətlənir,
tənəffüs sayı artır. Qanda adrenalinin çoxalması və damarların spazmı endokrin sistemin fəaliyyətinin
yüksəlməsinə səbəb olur. Erektil mərhələ şox qısa müddətli olur (5-10 dəq) və təbii təxliyyə zamanı
nadir hallarda müşahidə edilir.
Torpid mərhələ - bir neçə dəqiqədən bir neçə saata qədər davam edir. Tormozlanma mərhələdə
sinir sisteminin, ürək fəaliyyətinin, ağciyər, qaraciyər, böyrəklərin funksiyası kəskin enir. Hipoksiya,
mikrosirkulyasiyasının pozulması hemostazda dərin dəyişiklər baş verir. Nəticədə qanda toksik
maddələrin miqdarı artır. A/T enir (sistolik təzyiq 60-70 mm C.S.), nəbz tezləşir (taxikardiya dəq 140
çox), huş itir, ətraflar soyuyur. Torpid mərhələnin gedişatında ―zaman faktoru‖ mühüm rol oynayır. Nə
qədər yardım tez göstərilərsə bir o qədər yaralını vəziyyətdən çıxartmaq şansı artır və əksinə nə qədər
torpid mərhələ olarsa bir o qədər geridönməz proseslər tez baş verir və zədələnən terminal hala düşür.
Klinik travmatik şok 3 dərəcəli ağırlıqda olur.
I yüngül
II orta ağır
III ağır
I və II dərəcəli şok kompensə olunmuş saylır. III dərəcədə 1,5 və 2 saat ərzində yenidən yardım
göstərilməzsə proses geridönməz olur.
Travmatik şokun xüsusiyyətləri tələb edir ki, yardım zədə ocağında təxirəsalınmadan göstərilsin.
Zədənin növünü müəyyənləşdirmək və adekvat müalicə aparmaq letallığı azaldır.
İlk tibbi yardım 1. Tənəffüsün bərpası;
2. Xarici qanaxmanın dayandırılması;
3. Ağrı faktorunun qarşısını almaq fərdi aptekçədan ağrı kəsici vurmaq (2% promedel şpris tübikdə);
