Mühazirə MÖvzu 1 sağlam həyat təRZĠNĠnformalaġmasi, XƏSTƏLĠKLƏRĠn profġlaktġkasi mövzu 2

Simptomları-əksər hallarda kollaps qəflətən inkişaf edir:zəiflik, baş gicəllənmə, qulaqlarda küy 
meydana çıxır. Xəstə göz önündə “pərdə” olduğunu, görmənin zəifləməsini, ətrafların soyumasını qeyd 
edir. Huşu özündə olur, lakin hərəkətləri tormozlanmışdır, ətrafa laqeyddir, demək olar ki, xarici qıcıqlara 
reaksiya vermir. Ağır hallarda huş tədricən qaralır və itir, üz və ətraf əzələlərinin qıcolması müşahidə 
oluna bilər. Bəbəklər genişlənir, ürək fəaliyyəti zəifləyir, bu vəziyyət ölümlə də nəticələnə bilər. Kollaps 
zamanı dəri örtüyü və görünən selikli qişalar başlanğıcda solğun olub soyuq tərlə örtülür. Tezliklə 
dodaqlar, əl və ayaq barmaqları göyərir. Üzün cizgiləri itiləşir, gözləri donuq, axıcı, baxışları laqeyddir. 
Nəbz mil arteriyasında tezləşmiş, zəif, bəzən çətinliklə əllənir (sapvari nəbz) . Sistolik arterial təzyiq 80 
mm civə sütunundan aşağı olur, diastolik təzyiqi isə müəyyən etmək mümkün olmur.
Yardim. Kollaps baş verdikdə xəstəni horizontal vəziyyətdə uzandırmaq, ətraflara isitqac qoymaq, 
həkim çağırmaq lazımdır. Dəri altına kordiamin, kofein yeridilir. Kollapsın növündən asılı olaraq yardım 
göstərilir. 1%-li mezaton dəri altına, ağır halda kordiamin vena daxilinə vurulur. (2,0-4,0 ml yavaş-yavaş) 
. Damcı üsulu ilə 1,0-2,0 ml 0,1%-li noradrenalin (5%-li qlükoza məhlulunda 250 ml) məhlulunun 
köçürülməsi yaxşı effekt verir. Vena daxilinə prednizalon 60-90 mq, hidrokortizon 100-150 mq yeridilir. 
Vena daxilinə 0,25-0,5 ml 0,05%-li strofantin, 0,5-1,0 ml 0,06%-li korqlükon vurulur.

---

Fənn: Tibb bacısının iĢi 
 
ġöbə: “Mamalıq iĢi” 
2 nömrəli Bakı Baza Tibb Kolleci 
 93 
MÖVZU 44 
 
HƏZM SĠSTEMĠ XƏSTƏLĠKLƏRĠNĠN ƏSAS SĠMPTOMLARI 
 
Həzm sistemi orqanlarına ağız boşluğu, udlaq, qida borusu, mədə, nazik və yoğun bağırsaqlar, 
qaraciyər, öd kisəsi və mədəaltı vəz aiddir. Həzm sistemi orqanlarında hər hansı patologiya baş verdikdə 
bu, adətən, aşağıdakı əlamətlərlə təzahür edir:qarında ağrılar, iştahanın pozulması, ürəkbulanma, qusma, 
qəbizlik, ishal, gəyirmə, qıcqırma, qarının köpməsi.
Ağrılar daimi, vaxtaşırı, tutmaşəkilli və mövsümlə əlaqəli ola bilər. Yeməklə əlaqəli ağrılar vaxtaşırı 
ağrılardır. Bunlar yeməkdən dərhal sonra, yaxud 2-3 saat sonra meydana çıxa bilər. 12 barmaq bağırsağın 
xora xəstəliyində ağrılar gecə və ac qaldıqda baş verir, yemək qəbulundan sonra dərhal kəsilir.
Tutmayabənzər, birdən-birə baş verən şiddətli ağrılara “sancı” deyilir. Qarın nahiyəsində baş verən 
güclü sancı “kəskin qarın»qrupuna daxil olan və təcili müdaxilə tələb edən xəstəliklərin əlamətidir. Bu 
termin o zaman istifadə olunur ki, qarın boşluğunda baş verən patoloji vəziyyətə dəqiq diaqnoz qoymaq 
mümkün olmur, xəstənin isə təcili cərrahi müdaxiləyə ehtiyacı olur. Kəskin qarın bu səbəblərdən baş verə 
bilər:qarın boşluğu orqanlarının iltihabi xəstəlikləri (appendisit, xolesistit, pankreatit, peritonit), orqanların 
destruksiyası, yəni deşilməsi ilə gedən xəstəliklər (xoranın deşilməsi, şişin dağılması, qanaxmalar), kəskin 
bağırsaq keçməməzliyi, boğulmuş yırtıq, zədələnmələr, uşaqlıqdankənar hamiləlik və s. Xəstəyə düzgün 
diaqnoz qoymaq üçün ağrının yerini, yayılma dərəcəsini və şiddətini aydınlaşdırmaq lazımdır.
Qarın nahiyəsində ağrı həm qarın boşluğu orqanlarının, həm qarınarxası sahədə yerləşən orqanların, 
onurğanın, qarın əzələlərinin, sinirlərin patologiyasında da rast gəlinir. Bunlarla yanaşı bir sıra döş 
boşluğu orqanlarının xəstəliklərində ağrının qarın boşluğuna yayılması müşahidə olunur (plevrit, miokard 
infarktı) .