Fənn: Tibb bacısının iĢi ġöbə: “Mamalıq iĢi” 2 nömrəli Bakı Baza Tibb Kolleci 127 MÖVZU 59 ĠLTĠHAB HAQQINDA ANLAYIġ Ġltihab (lat. inflammatio) yerli və ümumi patoloji prosess, və ya patoloji qıcıq və təsirlərin
nəticəsində orqanizmin hüceyrə strukturlarının zədələnməsinə qarşı bir reaksiyadır. Normal halda immun
sisteminin hüceyrələri toxuma hüceyrələrinin bütün hissələrində səpələnmiş vəziyyətdə olur. Əgər
orqanizmin müəyyən sahəsində yoluxma mərkəzi yaranırsa immun sisteminin hüceyrələri və onların
sintez etdikləri faktorlar həmin sahədə cəmlənirlər. Bunu təmin edən proseslərə iltihab reaksiyaları deyilir.
Ġtihab prosesi üçün 3 əsas əlamət xarakterikdir: 1. yoluxmuş sahənin qanla təchizatının güclənməsi
2. endotelial hüceyrələrin yığılması nəticəsində kapilyarların keçiriciliyinin artması
3. leykositlərin venulalardan (venoz kapilyarlardan) yoluxma sahəsinə doğru miqrasiyası. İltihabın ilk
mərhələlərində buraya neytrofillər, sonra isə monositlər və limfositlər toplanırlar.
Yoluxmanın tipindən asılı olaraq patogenə qarşı müxtəlif cür immunoloji reaksiyalar yaranır:1 .
Hüceyrəxarici patogenlərə yoluxma zamanı immun sisteminin mübarizəsi bilavasitə bu patogenlərin məhv
olmasına və onların toksiki məhsullarının təsirinin neytrallaşdırılmasına yönəlir. Bu prosesdə əsas işi
komplement sistemi və faqositar hüceyrələr
B
yerinə yetirir. Anticisimlər isə köməkçi və neytrallaşdırıcı
funksiyanı yerinə yetirir. Hüceyrədaxili patogenlərə qarşı mübarizənin isə 2 alternativ üsulu mövcuddur:1.
yoluxmuş hüceyrənin T sititoksiki limfositlərlə məhvi 2. T helperlər tərəfindən makrofaqların
aktivləşdirilməsi.
Qədim Roma alimi A. Korneliy Sels ilk dəfə iltihabın xarici əlamətlərini təsvir etmiĢdir: -
lat. rubor—»qızartı", qızarma, eritema
-
lat. tumor—»şiş", şişkinlik
-
lat. calor—»hərarət", yerli (nahiyənin) hərarətin (in) qalxması
-
lat. dolor—»ağrı", nahiyədə ağrılar
Doplin Klavdi Qalen (eramızın 130-200 cü illəri) bu əlamətlərə
-
lat. functio laesa— funksional
pozğunluğu əlavə etmişdir.
