Mühazirə Qİda rasionlarinda vitamiNLƏRİn normallaşdirilmasinin elmi Əsaslari plan

A vitamini və ya antikseroftalamik vitamini balıq yağında, kərə

yağında, qa­ra­ciyərdə daha çoxdur. Bitkilərdə olan karotin tipli piqment

maddələri (provi­ta­minlər) insan və heyvan orqanizmində A vitamininə

çevrilirlər. İnsan orqanizminin A vitamininə olan sutkalıq tələbatı 1,0­2,5

---

A vitamini və ya antikseroftalamik vitamini balıq yağında, kərə

yağında, qa­ra­ciyərdə daha çoxdur. Bitkilərdə olan karotin tipli piqment

maddələri (provi­ta­minlər) insan və heyvan orqanizmində A vitamininə

çevrilirlər. İnsan orqanizminin A vitamininə olan sutkalıq tələbatı 1,0­2,5

mq, karotinə olan tələbatı isə 2­5 mq təşkil edir. Qidada bu vitamin

çatışmadıqda, insanda gözün fəaliyyəti zəifləyir, onun görmə qabiliyyəti

pozulur, ksenoftalamiya xəstəliyi və digər pozgunluqlar baş verir.

A vitamini tərkib etibarilə biratomlu spirt olub, molekuluna ionon həlqəsi

daxildir. Təbiətdə müxtəlif formada: A, (retinol), A

2

(dehidroretinol) və

karotin şəklində rast gəlinir. A vitamini qaraciyərdə və bağırsaqlarda

provitaminlərdən­ karotin və karotinoidlərdən də əmələ gələ bilər. Bunlar

isə orqanizmə bitki mənşəli ərzaq məhsulları ilə hazırlanan xörəklərlə

daxil olur. Karotinlərin sayı çoxdur. Ən geniş yayılmışları  və 

karotinlərdir.

A vitamini – hipovitaminozu zamanı “toyuq korluğu” deyilən xəstəlik

inkişaf edir. Belə xəstəlik keçirən adamlar gündüz heç nə hiss etmir,

qaranlıq düşən kimi köməksiz hərəkət edə bilmirlər.

---

Artıq miqdarda gözün örtük epitelisi qurulaşır və həssaslığı itir. Bu

xəstəlik ksenoftalamiya adını daşıyır. Sonradan göz qişası yumşalır və

ağarmağa başlayır. Bu xəstəliyə nadir hallarda rast gəlinir.

A vitamini inkişaf prosesində dəri qatının normal vəziyyəti üçün

lazımdır. onun çatışmazlığı dərinin quruluğuna səbəb olur. Çoxluğu isə

orqanizm üçün A – hipervitaminozuna səbəb olur; iştahın pozulmasına,

həzm prosesinin pozulmasına, qaraciyərin genişlənməsinə gətirib çıxarır

A vitaminin insan üçün gündəlik tələbatı orta hesabla 1,5­2 mq, yaxud

karotin şəkildə 2­5 mq­a çatır. Sutka ərzində normanın 1/3­nin A vitamini

şəkildə qəbul edilməsi məqsədəuyğundur.

Bir sıra məhsullarda A vitaminin miqdarı aşağıdakı kimidir. Qaraciyər –

14 mq%, balıq yağı – 19%, kərə yağı­ 0,6%, pendir – 0,19%, yumurta –

0,6 mq% və s. A vitamini və karotin yağların iştirakı ilə yaxşı

mənimsənilirlər.