Mühazirə toplusu Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi

9.11 Mayeləri nəql etmək üçün digər qurğular 
Mayelərin az məsafəyə qaldırılması və ya nəql edilməsi üçün təzyiq və ya 
vakuumdan istifadə olunur. 
Təzyiqdən istifadə olunduğuna görə avadanlıqların materialları yüksək 
möhkəmliyə malik materialdan hazırlanmalıdır. Sıxılmış hava axın xəttinə düşərək 
təzyiq olunan mayenin dağılmasına və çıtqılanmasına gətirib çıxarır. Hava ilə 
partlayıcı qarışıq əmələ gətirən maddələrə inert qazlarla təsir göstərilir. Buna 
baxmayaraq bu üsul çox təhlükəli və az məhsuldarlıqlı olduğundan məqsədəuyğun 
sayılmır. Mayelərin vakuumla sorulması az təhlükəlidir. Lakin bu üsulun tətbiqi 
məhduddur. Bu onunla əlaqədardır ki. yüngül uçan və yanan maddələr vakuum 
şəraitində buxarlanır, yüksəklik çox deyil, havaya sorulan zərərli maddələr
udulmalı və ya neytrallaşdırılmalıdır. Bütün bunlar nəqletmə qurğusunu 
mürəkkəbləşdirir. 
Təhlükəsiz nəqletmə nasosu kimi hidrodinamik-maqnitli nasoslar maraqlıdır. 
Belə nasoslar əsasən metel ərintilərini nəql etmək üçündür. Eyni zamanda belə 

---

nasoslar turşu, qələvi, duz məhlullarını və digər elektrikkeçirən mayeləri nəql 
etmək üçün də yararlıdır. 
Hidrodinamik-maqnitli nasoslar vasitəsilə maye axını dəyişən elektromaqnit 
sahəsi vasitəsilə nəql edilir. 
9.12 Boru kəmərləri
Boru kəmərlərinin əhəmiyyəti barədə....... 
Flyəns birləşmələri harada qoyulur............. 
Təhlükəli maddələr nəql olunan boru xətlərinin flyəns hissələrini “kojux”-
köynək vasitəsilə mühafizə edirlər. 
Buxar, sıxılmış hava sex binalarına yüksək təxyiq altında daxil olur. Boru 
və aparatların partlayış verməsinin qarşısını almaq üçün təzyiqi aşağı salmaq lazım 
gəlir. Bunu reduksiyalı klapanlar vasitəsilə edirlər. 
Tənzimlənmiş işçi təzyiq müəyyən səbəbdən arta bilər. Aşağı təzyiq 
saxlamaq üçün reduksionlu ventilin arxasında xəttin üzərində qoruyucu klapan 
quraşdırılır. Bir neçə boru kəməri bir yerdə quraşdırıldıqda aktiv kimyəvi maddələr 
olan xətlər digərlərindən aşağıda quraşdırılır. Rlə xətlər var ki, onları yan-yana
quraşdırmaq olmaz. Məsələn, xlor xəttini yanğına qarşı su xətti ilə, tezoksidləşən 
üzvi maddələri azot turşusu ilə və s. 
Maye qaz xətlərinin yanında yanan maddələrin xətləri quraşdırılarkən onlar 
həm izolə olunmalıdır və həm də bu xətlər arasında ən azı 0,5 m məsafə olmalıdır. 
Tez donan, bərkiyən və kristallaşan (benzol. oleum və s.) maddələrin boru 
xətlərini “sputniklərlə”-isti su və ya buxar xətləri ilə birgə quraşdırırlar. Belə halda 
“sputnik” və qızdırmalı olan xətt bir yerdə izolə olunur.

---

Bütün boru xətlərini fərqləndirici rənglə rəngləyirlər-buxar xəttini qırmızı, 
su xəttini yaşıl, hava xəttini göy və s. Boru xətlərinin hansı rənglə rənglənməsi 
həmin sahə üzrə qaydalarla müəyyənləşdirilir.